Σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης - πότε εμφανίζεται και πώς γίνεται η ανάρρωση;

Όπως αναφέραμε παραπάνω, το σύνδρομο burnout είναι ένας όρος που προέρχεται από δυτικές πηγές και σημαίνει κυριολεκτικά σύνδρομο εξουθένωσης (burn out – από τα αγγλικά: καίγομαι, εξαντλούμαι).

Σύμφωνα με τη Διεθνή Ταξινόμηση των Ασθενειών, το burnout είναι μια κατάσταση burnout συναισθηματικής, σωματικής και ψυχικής ανθεκτικότητας, η οποία προκαλείται από παρατεταμένες περιόδους άγχους και υπερβολικής φόρτισης, κυρίως σε σχέση με την εργασία.

Το σύνδρομο burnout χαρακτηρίζεται από αίσθημα κυνισμού, αίσθηση αναποτελεσματικότητας και αποτυχίας, αποστασιοποίηση και αποξένωση από το κοινωνικό περιβάλλον, μεταξύ άλλων.

Συχνά συμβαίνει να συγχέονται το άγχος και το σύνδρομο burnout, όμως στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο διαφορετικές καταστάσεις και η θεραπεία burnout απαιτεί διαφορετική προσέγγιση.

Υπάρχουν διάφορες διαφορές ανάμεσα στο σύνδρομο εξουθένωσης και το άγχος και θα σας παρουσιάσουμε τις βασικότερες.

Διαφορά στον χαρακτήρα της αντίδρασης

Το άγχος είναι μια φυσιολογική ψυχολογική και σωματική αντίδραση σε προκλητικές καταστάσεις. Μπορεί να είναι οξύ (αιφνίδιο) ή χρόνιο (παρατεταμένο). Συνήθως, όταν το αγχογόνο ερέθισμα εξαφανιστεί ή επιλυθεί, το άγχος υποχωρεί.

Το σύνδρομο burnout αποτελεί απάντηση σε χρόνιο άγχος που έχει διαρκέσει υπερβολικά πολύ και δεν έχουμε καταφέρει να το διαχειριστούμε. Χαρακτηρίζεται από αίσθημα απόλυτης συναισθηματικής εξάντλησης, υπερφόρτωσης και ανικανότητας να ανταποκριθούμε στις καθημερινές υποχρεώσεις.

Διαφορά στα συμπτώματα

Το άγχος εκδηλώνεται συχνά με ευερεθιστότητα, ανησυχία, αϋπνία, πονοκέφαλο και μυϊκή ένταση. Συνήθως τα συμπτώματα άγχους εξαφανίζονται με την απομάκρυνση του αγχογόνου παράγοντα.

Στο burnout, εκτός από αυτά τα συμπτώματα, εμφανίζονται και κυνικές σκέψεις, αρνητικότητα, έντονη μείωση της αποτελεσματικότητας και παραγωγικότητας, που συχνά παραμένουν ακόμη και μετά από ξεκούραση ή διακοπές.

Διαφορά στις αιτίες

Το άγχος μπορεί να προκληθεί από οποιαδήποτε κατάσταση ή σκέψη που μας προκαλεί προβληματισμό, σύγχυση, θυμό ή νευρικότητα. Συνδέεται συχνά με συγκεκριμένους στρεσογόνους παράγοντες όπως προθεσμίες, οικονομικά προβλήματα, συγκρούσεις κ.ά.

Το σύνδρομο burnout εμφανίζεται συχνότερα όταν υπάρχει χρόνια εργασιακή πίεση, κυρίως από παράγοντες που σχετίζονται με την εργασία: υπερφόρτωση, έλλειψηελέγχου, μη λειτουργικό εργασιακό περιβάλλον, ασάφεια καθηκόντων και απογοήτευση από την αναγνώριση της δουλειάς.

Αιτίες και παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του συνδρόμου

Το σύνδρομο burnout μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, συχνότερα σχετιζόμενους με την εργασία ή την προσωπική ζωή.

Παράγοντες που σχετίζονται με την εργασία

Οι παράγοντες που σχετίζονται με την εργασία, οι οποίοι συμβάλλουν στην ανάπτυξη του συνδρόμου επαγγελματικής εξάντλησης, είναι αρκετοί και βασικοί.

Ας δούμε ποιοι είναι αυτοί:

• Υπερφόρτωση: Η υπερφόρτωση και η ανάληψη υπερβολικά μεγάλου όγκου εργασίας ή οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τον εργοδότη αποτελούν χρόνιο στρες στο χώρο εργασίας, και όταν δεν υπάρχει διέξοδος από την κατάσταση, αυτός και μόνο αρκεί για την ανάπτυξη του συνδρόμου burnout.
  
• Έλλειψη ελέγχου: Στην καθημερινότητα και ιδιαίτερα στον χώρο εργασίας, πολλοί άνθρωποι βιώνουν το αίσθημα της αδυναμίας και της έλλειψης αυτονομίας, το οποίο εκφράζεται με την αδυναμία λήψης ανεξάρτητων αποφάσεων. Αυτό προκαλεί αίσθημα σύγχυσης και απόγνωσης, που συμβάλλουν στην πλήρη εξουθένωση.
  
• Προβλήματα στο εργασιακό περιβάλλον: Οι άνθρωποι περνούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους στην εργασία και γι’ αυτό είναι σημαντικό το εργασιακό περιβάλλον να είναι υγιές. Τοξική ατμόσφαιρα, η οποία προκύπτει από συγκρούσεις μεταξύ συναδέλφων, έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης από συναδέλφους και προϊστάμενους και κακή οργάνωση της εργασιακής διαδικασίας, οδηγούν σε χρόνια δυσφορία και στρες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη του συνδρόμου burnout.
  
• Φύση της εργασίας: Η φύση της εργασίας αποτελεί σημαντικό παράγοντα. Άνθρωποι που ασκούν επαγγέλματα με έντονη συναισθηματική υποστήριξη, πίεση προθεσμιών και ανάγκη για άμεση δράση και λήψη κρίσιμων αποφάσεων (π.χ. στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, της αεροπορίας κ.ά.) υποφέρουν συχνότερα από το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης.

Η διατάραξη της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και η αδυναμία διαχείρισης σημαντικών προσωπικών προβλημάτων και υποχρεώσεων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε χρόνιο στρες και burnout.

Προσωπικοί παράγοντες

Προσωπικά χαρακτηριστικά όπως η τάση για τελειομανία, υπερβολική φιλοδοξία, απαισιόδοξες απόψεις ή ανάγκη ελέγχου ανθρώπων και καταστάσεων, αποτελούν προδιαθεσικούς παράγοντες για την ανάπτυξη του συνδρόμου burnout.

Η έλλειψη αυτοφροντίδας, όπως κακές διατροφικές συνήθειες, ανεπαρκής ύπνος και σωματική άσκηση, μειώνουν τις αντισταθμιστικές δυνατότητες του οργανισμού να διαχειρίζεται το συνεχές στρες, οδηγώντας τελικά σε εξουθένωση και πλήρη κόπωση.

Γεγονότα στην προσωπική ζωή με μεγάλη συναισθηματική βαρύτητα, όπως ο χωρισμός, το διαζύγιο, η αλλαγή κατοικίας ή τα οικονομικά προβλήματα, αυξάνουν σημαντικά τα επίπεδα στρες με τα οποία πρέπει να αντεπεξέλθει το σώμα και το μυαλό. Αυτά αποτελούν επίσης παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του συνδρόμου burnout.

 

Γρήγορη προσθήκη    

Ashwagandha

Φυσικός προσαρμογόνος παράγοντας για στρες, ποιοτικό ύπνο και ενέργεια

85 reviews

€20,95

 

-13%

Γρήγορη προσθήκη    

Βιταμίνη B12

Για ενέργεια, νευρικό και κυκλοφορικό σύστημα

74 reviews

€13,95 €15,95

Γενικά, η ανάληψη περισσότερων ευθυνών από όσες μπορούμε να διαχειριστούμε, είτε πρόκειται για την προσωπική ζωή είτε για την εργασία, μπορεί να οδηγήσει σε έντονα αρνητικά συναισθήματα και να μας αφήσει ψυχικά και σωματικά εξαντλημένους.

Ο ρόλος της σύγχρονης ζωής στο σύνδρομο burnout

Η σύγχρονη ζωή, ιδιαίτερα στις ανεπτυγμένες χώρες, χαρακτηρίζεται από έντονη δυναμική, υπερβολική ενασχόληση και λίγο χρόνο για ποιοτική ξεκούραση και χαλάρωση.

Η σύγχρονη πραγματικότητα επιβάλλει συγκεκριμένους κοινωνικούς και οικονομικούς κανόνες, οι οποίοι αναγκάζουν τους ανθρώπους να ζουν σε γρήγορους ρυθμούς, υπό συνεχή πίεση από οικονομικές και χρονικές συνθήκες, αλλά και από κοινωνικές απαιτήσεις και προσδοκίες.

Οι άνθρωποι στη σύγχρονη κοινωνία συχνά καταφεύγουν σε ειδικούς — ψυχολόγους και θεραπευτές — επειδή αισθάνονται ανίσχυροι και δεν βρίσκουν τρόπο, δύναμη ή κίνητρο να συνεχίσουν, καθώς έχουν καταβληθεί από το burnout.

Κατακλυσμένοι από εργασία, πολλοί άνθρωποι δεν ανταποκρίνονται στις προσωπικές τους υποχρεώσεις, γεγονός που συχνά οδηγεί στην εμφάνιση πρόσθετων προβλημάτων. Όλα αυτά συμβάλλουν σε ένα σταθερό επίπεδο στρες, που σταδιακά επηρεάζει κάθε πτυχή της ζωής.

Επιπλέον, ο διαρκώς μειούμενος χρόνος για κοινωνικές επαφές στην πραγματική ζωή έχει αντικατασταθεί από διαδραστικές μορφές και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη σημασία της ζωντανής επικοινωνίας για τον άνθρωπο.

Η τεχνητά δημιουργημένη κοινωνική απομόνωση, ως αποτέλεσμα της αντικατάστασης των ανθρώπινων σχέσεων από τις σύγχρονες τεχνολογίες, απομακρύνει τον άνθρωπο από το φυσικό του περιβάλλον. Η απώλεια της επαφής με τη φύση έχει παρόμοια επίδραση.

Παράλληλα, λόγω του έντονου τρόπου ζωής, επιδεινώνονται και οι διατροφικές συνήθειες. Η έλλειψη χρόνου για την παρασκευή ποιοτικού σπιτικού φαγητού και η διαρκής εξέλιξη της βιομηχανίας τροφίμων οδηγεί όλο και περισσότερο στην κατανάλωση επιβλαβών “γρήγορων τροφών”.

Είναι πλούσια σε θερμίδες, ζάχαρη, τεχνητά ενισχυτικά και λιπαρά, τα οποία βλάπτουν την υγεία μας, διαταράσσουν την ισορροπία των ορμονών και των νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο και οδηγούν στην ανάπτυξη ελλείψεων βασικών ουσιών.

Με αυτόν τον τρόπο, οι αμυντικές δυνάμεις και η αντισταθμιστική ικανότητα του οργανισμού εξαντλούνται αργά, γεγονός που αυξάνει την επίδραση του στρες.

Φάσεις ανάπτυξης του συνδρόμου επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout)

Χαρακτηριστικό του συνδρόμου επαγγελματικής εξουθένωσης είναι ότι δεν εμφανίζεται ξαφνικά, αλλά αναπτύσσεται πολύ αργά, περνώντας από διάφορες φάσεις.

Οι φάσεις του burnout κατηγοριοποιούνται ως εξής:

• Φάση του “μήνα του μέλιτος”: Χαρακτηρίζεται από υψηλή ικανοποίηση από την εργασία, πλήρη αφοσίωση, ενέργεια και δημιουργικότητα. Ο υπερβολικός ενθουσιασμός μπορεί μερικές φορές να οδηγήσει στην ανάληψη περισσότερων επαγγελματικών καθηκόντων, τα οποία είναι αδύνατον να διατηρηθούν σε βάθος χρόνου.
  
• Φάση του στρες: Συνειδητοποίηση ότι κάποιες ημέρες είναι πιο δύσκολες από άλλες και ταυτόχρονη εμφάνιση άγχους, κόπωσης, δυσκολίας συγκέντρωσης, ευερεθιστότητας και διαταραχών ύπνου.
  
• Φάση του χρόνιου στρες: Όταν το στρες γίνεται μόνιμο, τα συμπτώματα που σχετίζονται με αυτό επιδεινώνονται επίσης. Χαρακτηριστικό αυτής της φάσης είναι η εξασθένηση του ανοσοποιητικού, συχνές ασθένειες, ανεξήγητες απουσίες από την εργασία, αναβολή σημαντικών καθηκόντων, απομάκρυνση από το κοινωνικό περιβάλλον και αίσθημα υπερφόρτωσης.
  
• Πλήρως ανεπτυγμένο burnout: Τα συμπτώματα γίνονται κρίσιμα και περιλαμβάνουν χρόνια εξάντληση, συχνές ασθένειες, σοβαρά προβλήματα συγκέντρωσης, έντονο πεσιμισμό και αίσθημα ανικανότητας. Οι άνθρωποι παραπονιούνται ότι δεν μπορούν να βρουν δυνάμεις και νόημα για να ανταπεξέλθουν στις καθημερινές τους υποχρεώσεις.
  
• Συνηθισμένο burnout (χρόνιο burnout): Αυτή είναι η πιο σοβαρή φάση και σχετίζεται με τη συνεχή επιμονή των συμπτωμάτων κατάθλιψης. Εκδηλώνεται με χρόνιες ασθένειες, αδυναμία αποτελεσματικής λειτουργίας, κατάθλιψη και άλλα.

Κάθε μία από αυτές τις φάσεις έχει χαρακτηριστικά γνωρίσματα που μπορούν να υποδηλώσουν την παρουσία της, καθώς και να μας δώσουν το σήμα να δράσουμε πριν να είναι πολύ αργά.

Αναγνώριση πρώιμων συμπτωμάτων

Η αναγνώριση των πρώιμων συμπτωμάτων της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι ιδιαίτερα σημαντική για την έγκαιρη αντιμετώπιση των προβλημάτων, πριν εμφανιστούν πιο σοβαρές επιπλοκές.

Κανείς δεν είναι ασφαλισμένος απέναντι στο burnout, καθώς η βάση της εμφάνισής του βρίσκεται πάντοτε σε μακρές περιόδους έντονου στρες.

Ορίστε μερικά από τα πρώιμα συμπτώματα που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να αναγνωρίσουμε το σύνδρομο εγκαίρως.

Σωματικά συμπτώματα

Τα σωματικά συμπτώματα αποτελούν μια μεγάλη ομάδα, που μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο.

Συνήθως περιλαμβάνουν:

• Εξάντληση: Μόνιμη κόπωση, έλλειψη ενέργειας, ακόμη και μετά από επαρκή ύπνο.
  
• Διαταραχές ύπνου: Δυσκολία στον ύπνο, συχνές αφυπνίσεις, διακοπτόμενος ή επιφανειακός ύπνος.
  
• Συχνή ασθένεια: Λόγω της εξασθενημένης ανοσοποιητικής άμυνας, τα άτομα με burnout υποφέρουν συχνότερα από ιώσεις, γρίπη και άλλες λοιμώδεις ασθένειες.
  
• Ανεξήγητος πονοκέφαλος

 Οι σημαντικές αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες είναι επίσης συχνά έκφραση του         burnout, οι οποίες μπορεί να εμφανίζονται στα δύο άκρα – υπερφαγία ή πλήρης          απώλεια ενδιαφέροντος για το φαγητό.

Συναισθηματικά συμπτώματα

Οι συναισθηματικές αλλαγές που υποδηλώνουν πιθανή εμφάνιση burnout είναι πολλές, αλλά οι κυριότερες είναι μερικές.

Ορίστε ποιες είναι:

• Άγχος: Συνεχές αίσθημα ανησυχίας και ανεξήγητη νευρική ένταση.
  
• Καταθλιπτικές καταστάσεις: Εκφράζονται με συνεχή θλίψη, αίσθημα απελπισίας, απώλεια ενδιαφέροντος ακόμη και για αγαπημένες δραστηριότητες.
• Ευερεθιστότητα: Μειωμένο όριο ανεκτικότητας, τάση για υπεραντίδραση ακόμη και σε ασήμαντα προβλήματα.
  
• Αίσθηση αποσύνδεσης: Απομάκρυνση από την εργασία, τους φίλους, τους συναδέλφους και τις καθημερινές δραστηριότητες.

Στα συναισθηματικά συμπτώματα προσθέτουμε και το αίσθημα της αποτυχίας, που εκφράζεται σε συνεχή ανασφάλεια για τις ικανότητές μας.

Συμπεριφορικές αλλαγές

Οι συμπεριφορικές αλλαγές εκδηλώνονται με μειωμένη παραγωγικότητα ή με ανικανότητα να τηρηθούν προθεσμίες, να εκτελεστούν καθήκοντα και συνολικά με αδυναμία διατήρησης της συνήθους απόδοσής μας.

Σε αυτές μπορούν να προστεθούν ακόμη μερικές αλλαγές στη συμπεριφορά:

• Απομόνωση: Απομάκρυνση από συναδέλφους, φίλους και οικογενειακό περιβάλλον.
  
• Αναβλητικότητα: Αυτό είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό σύμπτωμα, που σταδιακά οδηγεί σε συσσώρευση πολλών, πλέον επειγουσών εργασιών.
  
• Αμέλεια των προσωπικών αναγκών: Τα άτομα που αναπτύσσουν burnout σταδιακά αρχίζουν να παραμελούν την υγεία τους και να μην φροντίζουν τον εαυτό τους.

Η αποχή από την άσκηση, την ενασχόληση με παλιά αγαπημένα χόμπι και η έλλειψη οποιασδήποτε φροντίδας αποτελούν επίσης σαφές σύμπτωμα του συνδρόμου burnout.

Γνωστικές διαταραχές

Με την πρόοδο του συνδρόμου επαγγελματικής εξουθένωσης, παρατηρούνται και γνωστικές διαταραχές.

Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Δυσκολία συγκέντρωσης: Εκδηλώνεται με δυσκολία στην εστίαση και στη λήψη αποφάσεων.
  
• Μειωμένη μνήμη
  
• Αρνητική ψυχική στάση: Εμφανίζονται απαισιόδοξες σκέψεις και συνολική αρνητική στάση προς την εργασία και τη ζωή γενικότερα.

Στις παραπάνω γνωστικές διαταραχές προστίθενται μειωμένες οργανωτικές δεξιότητες, δυσκολία στην ιεράρχηση των καθηκόντων και αδυναμία εκτέλεσης εντός των προθεσμιών.

Συμπτώματα που επηρεάζουν τις κοινωνικές δεξιότητες

Τα συμπτώματα που επηρεάζουν τις κοινωνικές δεξιότητες εκφράζονται συνήθως με συχνούς καυγάδες (σημαντικά πιο συχνές διαφωνίες και παρεξηγήσεις με τους γύρω μας) και απώλεια ενδιαφέροντος για κοινωνικές εκδηλώσεις.

Συμπτώματα σε προχωρημένο στάδιο

Τα συμπτώματα στο προχωρημένο στάδιο του πλήρως ανεπτυγμένου συνδρόμου burnout είναι σε γενικές γραμμές ίδια με αυτά του αρχικού σταδίου, αλλά διαφέρουν κυρίως ως προς την ένταση και τη βαρύτητα.

Τα σωματικά συμπτώματα επιδεινώνονται και συχνά οδηγούν σε πλήρη εξάντληση, που επηρεάζει κάθε πτυχή της ζωής του ατόμου. Συνοδεύονται συχνά από σοβαρά προβλήματα ύπνου.

Χαρακτηριστικό του προχωρημένου σταδίου είναι η ανάπτυξη χρόνιων παθήσεων – υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτης, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, έλκη στομάχου και δωδεκαδακτύλου.

Σε συναισθηματικό επίπεδο, το άγχος μπορεί να αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να εμποδίζει τη φυσιολογική λειτουργία. Οι βαριές καταθλιπτικές καταστάσεις γίνονται μόνιμες, με το αυξανόμενο αίσθημα θλίψης και απελπισίας να μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε αυτοκτονικές σκέψεις.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα συμπτώματα στη συμπεριφορά. Αυτά επιδεινώνονται, οδηγώντας σε πλήρη αδιαφορία για τις επαγγελματικές υποχρεώσεις, αλλά και για προσωπικές δεσμεύσεις προς τον εαυτό και την οικογένεια. Συχνά, αυτό γίνεται αιτία για απώλεια εργασίας και διαζύγια.

Σε αυτά προστίθενται εξαιρετικά ανησυχητικές επιβλαβείς συνήθειες – κατάχρηση αλκοόλ, ναρκωτικών και άλλων επιβλαβών ουσιών, που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν για να ξεφύγουν από το άγχος και την πραγματικότητα. Στην πραγματικότητα, τέτοιες συνήθειες απλώς επιδεινώνουν την κατάσταση.

Οι γνωστικές διαταραχές είναι επίσης πιο έντονα εκφρασμένες – η πλήρης αδυναμία συγκέντρωσης στις εργασίες και η σοβαρή δυσκολία στη λήψη αποφάσεων οδηγούν σε συχνά λάθη και πολύ χαμηλή αποτελεσματικότητα.

Σε κοινωνικό επίπεδο, στο προχωρημένο στάδιο του συνδρόμου burnout παρατηρείται πλήρης κοινωνική απομόνωση, που συμβάλλει επιπλέον στη μοναξιά και την ψυχική δυσφορία.

Τα άτομα στα προχωρημένα στάδια του συνδρόμου εκδηλώνουν έντονο αίσθημα κυνισμού και πλήρη έλλειψη ενσυναίσθησης προς τους άλλους ανθρώπους και τη δουλειά τους.

Αναπτύσσουν αίσθημα κενού και έλλειψη σκοπού και νοήματος στη ζωή, που οφείλονται στην πλήρη αδυναμία να νιώσουν απόλαυση και χαρά από πράγματα και δραστηριότητες, πέρα από την εργασία και την προσωπική ζωή.

Αποτελεσματικές μέθοδοι αποκατάστασης

Η αποκατάσταση από το σύνδρομο της εξάντλησης απαιτεί την εφαρμογή μιας πολυδιάστατης προσέγγισης, η οποία να στοχεύει σε κάθε έναν από τους τομείς που επηρεάζει.

Ακολουθώντας τη ρήση “Νους υγιής, εν σώματι υγιεί”, πρέπει να δημιουργήσουμε τις πιο ευνοϊκές συνθήκες για το σώμα και το μυαλό μας, ώστε να μπορέσουν να αναρρώσουν.

Τα βήματα που πρέπει να κάνουμε προς αυτή την κατεύθυνση είναι:

• Να εξασφαλίσουμε επαρκή χρόνο και καθεστώς ύπνου, μεταξύ 7 και 9 ώρες.
  
• Να επιδιώξουμε έναν υγιεινό τρόπο διατροφής, που περιλαμβάνει φρέσκα φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς, όσπρια και πηγές καθαρών πρωτεϊνών - ψάρι, γαλοπούλα, κοτόπουλο και μοσχάρι.
  
• Χρήση συμπληρωμάτων διατροφής - στην πρόληψη burnout και θεραπεία του συνδρόμου εξάντλησης, φίλοι σας μπορεί να είναι βότανα όπως η ασβαγκάντα, η μάκα και το υπερικό - είναι αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση του άγχους, για τη ρύθμιση των νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο και για την ισορροπία των επιπέδων ενέργειας.
  
• Να συμπεριλάβουμε στην καθημερινότητά μας υποχρεωτική σωματική άσκηση - γρήγορο περπάτημα, τρέξιμο, ποδηλασία, γυμναστήριο και άλλες δραστηριότητες.
  
• Να εισαγάγουμε στρατηγικές διαχείρισης άγχους: γιόγκα, τέντωμα, μασάζ και θεραπείες σπα.
  

Συναισθηματική αποκατάσταση

Για την αποκατάσταση της συναισθηματικής υγείας, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τεχνικές όπως ο διαλογισμός, καθώς και να δημιουργήσουμε ένα ημερολόγιο, στο οποίο να καταγράφουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, ώστε να μπορέσουμε να βρούμε εξηγήσεις για το τι τα προκαλεί.

Στη συνέχεια, πρέπει να περιορίσουμε τους στρεσογόνους παράγοντες. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, είναι σκόπιμο να αναζητήσουμε ψυχολογική υποστήριξη από ειδικό για οδηγίες και κατευθύνσεις για το πώς να βγούμε από την κατάσταση, καθώς και για υποστήριξη.

Ψυχολογική αποκατάσταση

Η ψυχολογική θεραπεία είναι άλλος ένας σημαντικός τομέας, στον οποίο πρέπει να αναλάβουμε την ευθύνη μας. Είναι σημαντικό να επανεξετάσουμε και να δώσουμε προτεραιότητα στους στόχους και τις φιλοδοξίες μας, λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές μας δυνατότητες και τον χρόνο που θα χρειαστεί.

Πρέπει να έχουμε ένα σχέδιο και στρατηγική για την έξοδο από την κατάσταση - για παράδειγμα, διαχείριση χρόνου, εκπαίδευση στην ασκητικότητα και τεχνικές χαλάρωσης.

Κοινωνική αποκατάσταση

Πρέπει να καταβάλουμε προσπάθειες για την αποκατάσταση της ισορροπίας στις κοινωνικές μας σχέσεις. Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ζώο και έχει ανάγκη από επαφές με τους όμοιούς του.

Γι' αυτό, ένα καλό βήμα για την αποκατάσταση είναι να αποκαταστήσουμε τις σχέσεις με τους δικούς μας, φίλους και συναδέλφους. Αυτοί μπορούν να μας προσφέρουν επιπλέον υποστήριξη. Οι καλές σχέσεις με τους γύρω μας βοηθούν στην οικοδόμηση ενός αίσθηματος σημαντικότητας.

Για να μπορέσουμε να “επανενταχθούμε” στον κανονικό μας κοινωνικό κύκλο, πρέπει να πάρουμε μέτρα για την τοποθέτηση σαφών ορίων μεταξύ δουλειάς και προσωπικής ζωής.

Αλλαγή τρόπου ζωής

Η αλλαγή κάποιων συνηθειών και συνολικής συμπεριφοράς είναι αναγκαία, όπως και όλα τα βήματα που έχουμε συναντήσει νωρίτερα.

Η ενσωμάτωση τακτικών σύντομων διαλειμμάτων στην εργασία έχει αποδειχθεί ότι έχει θετική επίδραση στην αποτελεσματικότητα και δημιουργικότητα των υπαλλήλων, δίνοντας ταυτόχρονα την ευκαιρία στον εγκέφαλο να ξεκουραστεί.

“Η τεχνική του Πομοντόρο” είναι ένα καλό παράδειγμα για αυτού του είδους την βελτιστοποίηση της εργασίας - βασίζεται στην εκτέλεση 25 λεπτών συγκεντρωμένης δουλειάς, ακολουθούμενα από 5 λεπτά διάλειμμα.

Η αντικατάσταση των βλαβερών συνηθειών που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια του συνδρόμου εξάντλησης, όπως η κατανάλωση αλκοόλ, ναρκωτικών και φαρμάκων, με την άσκηση αγαπημένων δραστηριοτήτων και χόμπι, θα βοηθήσει να βρούμε τον εαυτό μας και να μάθουμε ξανά να απολαμβάνουμε.

Η βελτιστοποίηση του εργασιακού περιβάλλοντος μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη κίνηση, με στόχο τη μείωση του άγχους και ταυτόχρονα την αύξηση της άνεσης κατά τη διάρκεια της εργασίας.

Αν είναι δυνατόν, συζητήστε με τον εργοδότη σας για πιο ευέλικτο ωράριο εργασίας ή τη δυνατότητα εργασίας από το σπίτι, κάτι που θα βελτιώσει την ισορροπία προσωπικής ζωής-εργασίας και θα οδηγήσει σε μειωμένα επίπεδα άγχους.

Πόσος χρόνος απαιτείται για να ανακάμψετε από το σύνδρομο εξάντλησης

Ο χρόνος που απαιτείται για την αποκατάσταση από το σύνδρομο εξάντλησης μπορεί να διαφέρει πολύ και εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του ατόμου, τη σοβαρότητα και την εμφάνιση του συνδρόμου, καθώς και από την ορθή επιλογή μηχανισμών και τεχνικών για την αντιμετώπιση της κατάστασης.

Σε ήπια μορφή εξάντλησης και λιγότερο εκφρασμένα συμπτώματα, η αποκατάσταση μπορεί να διαρκέσει από μερικές εβδομάδες έως 2-3 μήνες, με τη συνεχιζόμενη και στοχευμένη αυτογνωσία.

Σε μέτριας έντασης σύνδρομο εξάντλησης, η αποκατάσταση μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες και να απαιτεί την εφαρμογή πιο οργανωμένης προσέγγισης, περιλαμβανομένης της ψυχιατρικής αξιολόγησης και σημαντικών αλλαγών στον τρόπο ζωής.

Σε σοβαρή “εξάντληση”, η αποκατάσταση μπορεί να διαρκέσει από 6 μήνες έως πάνω από ένα χρόνο και απαιτεί απαραίτητα τη χρήση εξειδικευμένων επαγγελματικών δεξιοτήτων από ειδικό στον τομέα.

Συχνά απαιτείται μεγάλη απουσία από την εργασία και ουσιαστικές αλλαγές στον προσωπικό και επαγγελματικό τομέα.

Η αποκατάσταση μπορεί ενδεικτικά να χωριστεί σε διάφορα στάδια:

• Στάδιο άμεσης ανακούφισης (1-2 μήνες): Η αρχική ανακούφιση μπορεί να προκύψει από τη λήψη άδειας, τη μείωση των στρεσογόνων παραγόντων και την εστίαση στη φροντίδα του εαυτού.
• Στάδιο ενδιάμεσης αποκατάστασης (3-6 μήνες): Περιλαμβάνει πιο βαθιά ψυχοθεραπευτική παρέμβαση, που στοχεύει στον εντοπισμό των υποκείμενων αιτίων που ευθύνονται για την εμφάνιση της εξάντλησης. Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, εισάγονται νέες πιο υγιεινές συνήθειες που βελτιώνουν την ενέργεια και την συναισθηματική αντοχή.
• Στάδιο μακροχρόνιας αποκατάστασης (6-12 μήνες, συχνά πάνω από έναν χρόνο): Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, εδραιώνονται οι νέες χρήσιμες συνήθειες που στοχεύουν στην προστασία από την επανεμφάνιση της εξάντλησης. Συνεχίζεται η υγιεινή θεραπεία.

Είναι σημαντικό, όταν εμφανιστούν συμπτώματα burnout, να ληφθούν άμεσα μέτρα, ώστε να μην φτάσουμε στη σοβαρή μορφή της κατάστασης, από την οποία είναι πολύ πιο δύσκολο να βγούμε.

Πώς να προλάβετε το σύνδρομο εξάντλησης

Η πρόληψη burnout είναι ευκολότερη από την “ανάρρωση” από αυτό. Ο λόγος είναι ότι η ψυχική και φυσική κατάσταση δεν έχουν ακόμα υποστεί αποσύνθεση και με τη σωστή κινητοποίηση και προσέγγιση, μπορούμε να προλάβουμε την ανάπτυξη του συνδρόμου, λαμβάνοντας κάποιες προληπτικές μέτρα.

Ακολουθούν όσα μπορείτε να κάνετε:

• Τοποθέτηση σαφών ορίων μεταξύ των ωρών που περνιούνται στην εργασία και του προσωπικού χρόνου, για να εξασφαλιστεί μια υγιής ισορροπία.
• Λήψη τακτικών προγραμματισμένων μικρών διαλειμμάτων κατά τη διάρκεια της εργάσιμης ημέρας, κατά τα οποία να δίνεται η δυνατότητα για ξεκούραση και αποκατάσταση.
• Αναζήτηση κατάλληλων τρόπων υποστήριξης από κοντινούς, συγγενείς, συναδέλφους ή ειδικούς.
• Εξάσκηση δραστηριοτήτων και συμβουλών πρόληψης - διαλογισμός, γιόγκα, ασκήσεις αναπνοής.

Και τέλος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, πειθαρχημένη έμφαση στη σωστή διατροφή, τακτική φυσική δραστηριότητα και ύπνο.

Εδώ είναι μερικά προληπτικά και διορθωτικά μέτρα, κατάλληλα για προχωρημένο burnout:

• Αναζητήστε επαγγελματική βοήθεια από ψυχολόγο ή ψυχοθεραπευτή, ο οποίος να σας παρέχει συμβουλευτική και διάφορους τύπους θεραπειών σχετικών με την ψυχοσυναισθηματική κατάσταση.
• Δώστε στον εαυτό σας αρκετό χρόνο για ξεκούραση από την εργασία, κατά τον οποίο να αποκαθίσταστε ενεργά.
• Δημιουργήστε αυστηρό πρόγραμμα δραστηριοτήτων που να επικεντρώνονται στη φροντίδα του εαυτού - αυτό περιλαμβάνει σωστή διατροφή, άθληση, πρόγραμμα ύπνου και ξεκούρασης, καθώς και τη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής που να βοηθούν τον οργανισμό να αντιμετωπίσει την κατάσταση ή, καλύτερα, να μην φτάσετε ποτέ στην ανάπτυξή της.
• Αναθεωρήστε τις προτεραιότητές σας και τακτοποιήστε τις έτσι ώστε να αισθάνεστε καλύτερα.

Μην ξεχνάτε να φροντίζετε και τις καλές σας σχέσεις με φίλους, συναδέλφους και συγγενείς.

Συμβουλές για κοντινά πρόσωπα και συγγενείς

Είναι σημαντικό να κατανοήσετε και να στηρίξετε τους αγαπημένους σας ανθρώπους, ειδικά σε τέτοιες δύσκολες στιγμές, όπως το σύνδρομο burnout.

Κάποιες φορές, για έναν άνθρωπο είναι αρκετά χρήσιμο απλά να τον ακούσετε, χωρίς να δίνετε κριτική, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο ότι πραγματικά ενδιαφέρεστε για την κατάστασή του. Εξοικειωθείτε σε βάθος με τα συμπτώματα burnout και τη φύση του συνδρόμου της "καύσης".

Η προσφορά υποστήριξης είναι κλειδί. Μπορείτε προσεκτικά να υπαινιχθείτε στον πάσχοντα φίλο, συνάδελφο ή συγγενή ότι η επαγγελματική βοήθεια δεν είναι κάτι από το οποίο πρέπει να ντρέπονται και μπορεί να βελτιώσει δραστικά τη διαδικασία αποκατάστασης.

Άλλος τρόπος να στηρίξετε τα αγαπημένα σας πρόσωπα που πάσχουν από burnout είναι να τους προσφέρετε πρακτική βοήθεια. Μπορείτε να τους βοηθήσετε με κάποιες καθημερινές δουλειές, έτσι ώστε να μειώσετε το φορτίο και να τους βοηθήσετε να βρουν χρόνο για επιπλέον ξεκούραση.

Δείξτε την υποστήριξή σας και βοηθήστε τους να τηρήσουν τις νέες υγιεινές πρακτικές. Μπορείτε, για παράδειγμα, να τους προετοιμάσετε υγιεινό φαγητό ή να τους ενθαρρύνετε σε κάποιο συγκεκριμένο άθλημα ή σωματική δραστηριότητα.

Ελέγχετε τακτικά την κατάστασή τους και το πώς αισθάνονται. Σεβαστείτε την ανάγκη τους για προσωπικό χρόνο και χώρο, καθώς και την επιθυμία τους να απέχουν από κοινωνικές δραστηριότητες - η αιτία συνήθως έγκειται στην έλλειψη ενέργειας για αυτού του τύπου συναισθηματικές καταστάσεις.

Τέλος, είναι σημαντικό να φροντίσετε τον εαυτό σας και την ψυχική υγεία, ενώ φροντίζετε τους άλλους. Αυτό θα σας προστατεύσει από το άγχος, το οποίο αναπόφευκτα θα σας επηρεάσει, και θα είστε πιο χρήσιμοι στους γύρω σας.

Επιστροφή στον κανονικό τρόπο ζωής

Η επιστροφή στις κανονικές συνθήκες μετά από θεραπεία burnout απαιτεί να ληφθούν σταδιακά μικρά βήματα.

Ξεκινήστε δίνοντας προτεραιότητα στο χρόνο για ξεκούραση και προσθέτοντας σταδιακά τις ευθύνες και τα καθήκοντα. Προσπαθήστε να διατηρήσετε την ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής, επιτρέποντας στον εαυτό σας να αφιερώνετε επαρκή χρόνο για ανάπαυση και φροντίδα του σώματος και του νου.

Εάν χρειαστεί, μην διστάσετε να ζητήσετε ψυχιατρική αξιολόγηση για να διαχειριστείτε το άγχος.

Προσπαθήστε να ενδυναμώσετε τις σχέσεις σας με φίλους και συγγενείς. Θέστε σαφείς και ρεαλιστικούς στόχους, τους οποίους είστε σίγουροι ότι μπορείτε να πετύχετε - έτσι αποφεύγετε την ένταση από τη σκέψη της αποτυχίας.

Η συνολική μεταμόρφωση της ζωής για την πρόληψη burnout στο μέλλον και τη διατήρηση της καλής ψυχικής υγείας και σωματικής υγείας είναι το κλειδί για τη διαρκή αποκατάσταση.

Συχνές ερωτήσεις

Γιατί αναπτύσσεται το σύνδρομο burnout;

Το σύνδρομο burnout είναι αποτέλεσμα υπερβολικής δυναμικότητας, εργασίας και ευθυνών, οι οποίες είναι πηγές άγχους εις βάρος του μειωμένου ή ανύπαρκτου χρόνου για επαρκή ξεκούραση και χαλάρωση.

Ποιόι βότανα είναι κατάλληλα για το burnout;

Όταν μιλάμε για το burnout, τρία βότανα ξεχωρίζουν και ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα - ασημένια ρίζα, μακά και υπερικό.

Πόσος χρόνος χρειάζεται για ανάρρωση από το σύνδρομο burnout;

Εξαρτάται από τη σοβαρότητα του και τις ατομικές ιδιαιτερότητες του χαρακτήρα, καθώς και τις καταβληθείσες προσπάθειες, αλλά συχνά αυτή η περίοδος μπορεί να ξεπεράσει τον ένα χρόνο.

Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στη συναισθηματική εξάντληση και την επαγγελματική εξάντληση;

Η συναισθηματική εξάντληση αποτελεί βασικό σύμπτωμα του burnout, αλλά δεν είναι το μόνο. Η επαγγελματική εξάντληση περιλαμβάνει, εκτός από τη συναισθηματική κόπωση, και την απώλεια ενδιαφέροντος για την εργασία, τη μειωμένη αίσθηση προσωπικής επιτυχίας και συχνά συνοδεύεται από συμπτώματα κατάθλιψης.

Πώς γίνεται η διάγνωση burnout και ποιο ρόλο παίζει η κοινωνική υποστήριξη στην ανάρρωση;

Η διάγνωση burnout βασίζεται στην αξιολόγηση των συμπτωμάτων από ειδικό επαγγελματία ψυχικής υγείας. Η κοινωνική υποστήριξη, είτε από συναδέλφους είτε από οικογένεια και φίλους, είναι κρίσιμη για την ανάρρωση, καθώς μειώνει την απομόνωση και ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα.

Ποιες είναι οι βασικές συμβουλές πρόληψης για το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης και πώς σχετίζονται με την επαγγελματική ευημερία;

Οι συμβουλές πρόληψης περιλαμβάνουν την ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής, τη σωστή διαχείριση του χρόνου, την αποφυγή υπερβολικών υποχρεώσεων και την καλλιέργεια της ψυχικής ανθεκτικότητας. Όλα αυτά συμβάλλουν στην επαγγελματική ευημερία, δηλαδή στη διατήρηση μιας υγιούς και παραγωγικής σχέσης με την εργασία.