Ποδάγρα: Ουσία, συμπτώματα και στάδια εξέλιξης

Η ουρική αρθρίτιδα είναι ένα μεταβολικό νόσημα που χαρακτηρίζεται από χρόνια αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα (υπερουριχαιμία) και την επακόλουθη εναπόθεση κρυστάλλων νατρίου ουρικού αλάτων στις αρθρώσεις και στους μαλακούς ιστούς, γεγονός που προκαλεί φλεγμονώδεις κρίσεις αρθρίτιδας και προοδευτική βλάβη στις αρθρώσεις.

Η ουρική αρθρίτιδα ταξινομείται σε διάφορες βασικές μορφές, ανάλογα με την κλινική εικόνα και την πορεία της ασθένειας.

Οι τύποι της ουρικής αρθρίτιδας καθορίζονται από τις αιτίες, τον χαρακτήρα και τα κλινικά χαρακτηριστικά της ασθένειας, όπως:

• Πρωτοπαθής ουρική αρθρίτιδα — προκύπτει κυρίως λόγω κληρονομικών και μεταβολικών διαταραχών που οδηγούν σε αυξημένη παραγωγή ή μειωμένη απέκκριση ουρικού οξέος.
  

• Δευτεροπαθής ουρική αρθρίτιδα — αποτέλεσμα άλλων ασθενειών ή εξωτερικών παραγόντων, όπως νεφρικές παθήσεις, φάρμακα ή καρκινικές ασθένειες.
  

• Ασυμπτωματική υπερουριχαιμία — αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος χωρίς παρουσία συμπτωμάτων ή φλεγμονωδών κρίσεων. Αυτό δεν είναι κλασική ουρική αρθρίτιδα, αλλά αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξή της.

Η ουρική αρθρίτιδα αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα της εναπόθεσης κρυστάλλων μονονατρίου ουρικού αλάτου στις αρθρώσεις και τους ιστούς, προκαλώντας φλεγμονώδη αντίδραση.

Η κύρια αιτία είναι η αυξημένη επίπεδο ουρικού οξέος στο αίμα (υπερουριχαιμία), το οποίο μπορεί να οφείλεται σε αυξημένη παραγωγή ή μειωμένη αποβολή ουρικού οξέος από το σώμα.

Οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη ουρικής αρθρίτιδας περιλαμβάνουν:

• Γενετική προδιάθεση: Η οικογενειακή ιστορία ουρικής αρθρίτιδας αυξάνει τον κίνδυνο, καθώς ορισμένα γονίδια επηρεάζουν το μεταβολισμό του ουρικού οξέος.
  

• Διατροφή: Η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε πουρίνες — όπως το κόκκινο κρέας, τα θαλασσινά, τα όσπρια, καθώς και το αλκοόλ (ιδιαίτερα η μπύρα και τα οινοπνευματώδη ποτά) — αυξάνει τα επίπεδα του ουρικού οξέος.
  

• Παχυσαρκία: Η αυξημένη σωματική μάζα οδηγεί σε αυξημένη παραγωγή ουρικού οξέος και μειωμένη αποβολή του.
  

• Μεταβολικές διαταραχές: Καταστάσεις όπως υπέρταση, διαβήτης τύπου 2, αντίσταση στην ινσουλίνη και μεταβολικό σύνδρομο σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο.
  

• Διαταραχή στη λειτουργία των νεφρών: Η μειωμένη νεφρική απέκκριση του ουρικού οξέος οδηγεί στην εναπόθεσή του στον οργανισμό.
  

• Φάρμακα: Διουρητικά, χαμηλές δόσεις ασπιρίνης, ορισμένα ανοσοκατασταλτικά και άλλα φάρμακα μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τη λειτουργία των νεφρών ή να αυξήσουν τα επίπεδα του ουρικού οξέος.
  

• Φύλο και ηλικία: Οι άνδρες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ουρική αρθρίτιδα, ιδιαίτερα μετά την εφηβεία, ενώ οι γυναίκες – μετά την εμμηνόπαυση.
  

• Άλλοι παράγοντες: Οξείες ασθένειες, άγχος, τραυματισμοί και χειρουργικές επεμβάσεις μπορούν να προκαλέσουν κρίσεις ουρικής αρθρίτιδας.
  

Η ουρική αρθρίτιδα εκδηλώνεται με χαρακτηριστικά συμπτώματα που ποικίλουν ανάλογα με το στάδιο της ασθένειας και τη σοβαρότητα της φλεγμονώδους αντίδρασης.

Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Οξύς πόνος στις αρθρώσεις: Οι κρίσεις της ουρικής αρθρίτιδας ξεκινούν ξαφνικά με έντονο, καυστικό και αδιάκοπο πόνο, κυρίως στην άρθρωση του μεγάλου δακτύλου του ποδιού (κρίση ουρικής αρθρίτιδας). Ο πόνος μπορεί να επεκταθεί και σε άλλες αρθρώσεις, όπως στους αστραγάλους, τα γόνατα, τους καρπούς και τους αγκώνες.
  

• Οίδημα και ερυθρότητα: Η φλεγμονωμένη άρθρωση είναι έντονα πρησμένη, ζεστή στην αφή και ερυθρή, γεγονός που υποδεικνύει ενεργό φλεγμονώδη διαδικασία.
  

• Περιορισμένη κινητικότητα: Η προσβεβλημένη άρθρωση είναι δύσκολο να κινηθεί λόγω του πόνου και του οιδήματος.
  

• Αίσθηση θερμότητας: Η προσβεβλημένη περιοχή είναι συχνά πιο ζεστή από τα υπόλοιπα μέρη του σώματος.
  

• Εμφάνιση τοφών: Στην χρόνια ουρική αρθρίτιδα, γύρω από τις αρθρώσεις και στους μαλακούς ιστούς μπορεί να σχηματιστούν τοφοί — συσσωρεύσεις κρυστάλλων ουρικού οξέος, οι οποίες ψηλαφούνται ως σκληροί όγκοι κάτω από το δέρμα.
  

• Γενικά συμπτώματα: Στις οξείες κρίσεις μπορεί να παρουσιαστούν επίσης πυρετός, ρίγη, γενική αδυναμία και αδιαθεσία.
  

Οι κρίσεις της ουρικής αρθρίτιδας συνήθως διαρκούν από μερικές ημέρες έως μερικές εβδομάδες, μετά τις οποίες τα συμπτώματα μπορεί να εξαφανιστούν για μήνες ή και χρόνια, εάν δεν ληφθούν μέτρα. Στη χρόνια μορφή, η ασθένεια εξελίσσεται με επαναλαμβανόμενες κρίσεις και μόνιμη βλάβη στις αρθρώσεις.

Κατάλληλα συμπληρώματα για την ουρική αρθρίτιδα

 

Γρήγορη προσθήκη    

Τσουκνίδα - βάμμα βοτάνων

63 reviews

Φυσική υποστήριξη για αλλεργίες, αναιμία και φλεγμονές

• Βελτιώνει τα συμπτώματα αλλεργίας
• Χρήσιμη σε προβλήματα αίματος
• Συμβάλλει στη μείωση των φλεγμονών στο σώμα

63 reviews

€7,95

Γρήγορη προσθήκη    

 

ενεργειακή ώθηση -25%

Γρήγορη προσθήκη    

Τζίντζερ - βάμμα βοτάνων

61 reviews

Για υγιές στομάχι, ισχυρό ανοσοποιητικό και γρήγορο μεταβολισμό

• Υγιές στομάχι και έντερα
• Ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα
• Γρήγορος μεταβολισμός

61 reviews

€5,95 €7,95

Γρήγορη προσθήκη    

 

Γρήγορη προσθήκη    

Μυριόφυλλο - βάμμα βοτάνων

56 reviews

Φυσική υποστήριξη για καλή πέψη και ορμονική ισορροπία στις γυναίκες

• Καλή πέψη
• Ισορροπία των ορμονών στον οργανισμό
• Ανακουφίζει από γαστρεντερική και εμμηνορροϊκή δυσφορία

56 reviews

€7,95

Γρήγορη προσθήκη    

 

Γρήγορη προσθήκη    

Πικραλίδα - βάμμα βοτάνων

61 reviews

Φυσική υποστήριξη για το ήπαρ, τη χοληστερόλη και τη γλυκόζη στο αίμα

• Υγιές ήπαρ
• Διατήρηση φυσιολογικής χοληστερόλης
• Ισορροπία του σακχάρου στο αίμα

61 reviews

€7,95

Γρήγορη προσθήκη    

Η ουρική αρθρίτιδα περνάει από διάφορα διαδοχικά στάδια, με κάθε στάδιο να χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα κλινικά και εργαστηριακά χαρακτηριστικά:

1. Ασυμπτωματική υπερουριχαιμία - σε αυτό το αρχικό στάδιο παρατηρείται αυξημένο επίπεδο ουρικού οξέος στο αίμα (υπερουριχαιμία), αλλά δεν υπάρχουν παράπονα ή συμπτώματα. Οι κρύσταλλοι του ουρικού οξέος δεν έχουν εναποτεθεί στους ιστούς, επομένως δεν υπάρχει φλεγμονή ή πόνος. Αυτό το στάδιο μπορεί να διαρκέσει χρόνια και συχνά περνά απαρατήρητο.
   

2. Οξεία ουρική κρίση - ξαφνικά εμφανίζεται έντονη φλεγμονώδης κρίση με έντονο πόνο, ερυθρότητα, οίδημα και θερμότητα στην προσβεβλημένη άρθρωση. Συνήθως, η πρώτη κρίση εκδηλώνεται στην άρθρωση του μεγάλου δακτύλου του ποδιού, αλλά μπορούν να προσβληθούν και άλλες αρθρώσεις. Η κρίση μπορεί να διαρκέσει από μερικές ημέρες έως εβδομάδες, και τα συμπτώματα εξαφανίζονται μετά από αυτή.
   

3. Διαλειτουργική περίοδος (διάστημα μεταξύ κρίσεων) - μετά από την οξεία κρίση, τα συμπτώματα εξαφανίζονται εντελώς, αλλά οι κρύσταλλοι του ουρικού οξέος συνεχίζουν να συσσωρεύονται στις αρθρώσεις και τους ιστούς. Αυτή η περίοδος μπορεί να διαρκέσει από μήνες έως χρόνια, πριν εμφανιστεί η επόμενη κρίση.
   

4. Χρόνια τοφώδης ουρική αρθρίτιδα - κατά την παρατεταμένη αύξηση των επιπέδων ουρικού οξέος και τις επαναλαμβανόμενες φλεγμονώδεις κρίσεις, σχηματίζονται τοφοί — σκληρές εναποθέσεις κρυστάλλων ουρικού οξέος στις αρθρώσεις, στους τένοντες και στους μαλακούς ιστούς. Αυτό οδηγεί σε χρόνια φλεγμονή, μόνιμες βλάβες στις αρθρώσεις, περιορισμένη κινητικότητα και παραμόρφωση.
   

5. Επιπλοκές - η αθεράπευτη ουρική αρθρίτιδα μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές, όπως καταστροφή των αρθρώσεων, χρόνιο αρθρίτιδα, πέτρες στους νεφρούς, νεφρική ανεπάρκεια και αυξημένο κίνδυνο καρδιοαγγειακών παθήσεων.
   

Η διάγνωση της ουρικής αρθρίτιδας απαιτεί συνδυασμό κλινικής αξιολόγησης, εργαστηριακών εξετάσεων και απεικονιστικής διάγνωσης. Η σωστή και έγκαιρη αναγνώριση της ασθένειας είναι κρίσιμη για την αποτελεσματική διαχείρισή της και την πρόληψη επιπλοκών.

Κλινική αξιολόγηση

Η διαγνωστική διαδικασία ξεκινά με προσεκτική ιστορική λήψη και φυσική εξέταση.

Η σύγχυση με άλλες αρθρίτιδες μπορεί να συμβεί, οπότε δίνεται προσοχή στα εξής:

• ξαφνική εμφάνιση έντονου πόνου σε μία άρθρωση (συνήθως στον αντίχειρα του ποδιού).
  

• ερυθρότητα, θερμότητα και οίδημα.
  

• νυχτερινή εμφάνιση των συμπτωμάτων.

Ωστόσο, ένας έμπειρος κλινικός γιατρός μπορεί γρήγορα να περιορίσει τις διαφορικές διαγνώσεις και να επιβεβαιώσει τις υποψίες του με τη βοήθεια εργαστηριακών εξετάσεων.

Εργαστηριακές εξετάσεις

Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι εξετάσεις αυτές είναι αρκετές ως συμπληρωματικά μέτρα για τη διάγνωση, μετά την ιστορική λήψη και τη φυσική εξέταση και περιλαμβάνουν:

Επίπεδο ουρικού οξέος στο αίμα (ουρικό οξύ ορού)

• Κανονικές τιμές: έως 360 μmol/L για γυναίκες και έως 420 μmol/L για άνδρες.
  

• Σημαντικό: κατά τη διάρκεια μιας οξείας κρίσης, οι τιμές μπορεί να είναι φυσιολογικές, γι' αυτό συνιστάται επανάληψη της εξέτασης εκτός κρίσης.
  

Γενικές αιματολογικές εξετάσεις

• CRP και ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΣΥΕ): αυξημένα κατά τη διάρκεια φλεγμονής.
  

• Λειτουργία των νεφρών: εξέταση κρεατινίνης και ουρίας για εκτίμηση πιθανής βλάβης των νεφρών.
  

Εξέταση αρθρικού υγρού (αρθροκέντηση) - σπάνια χρησιμοποιούμενη

• Η πιο ακριβής μέθοδος για την επιβεβαίωση της ουρικής αρθρίτιδας.
  

• Με μικροσκοπική εξέταση παρατηρούνται κρύσταλλοι μονονατρίου ουρικού αλάτου σε μορφή βελόνας και αρνητική διπλή διάθλαση.
  

• Βοηθά στον αποκλεισμό άλλων διαγνώσεων, όπως ο Septic arthritis ή pseudogout (αρθρίτιδα με πυροφωσφορικό ασβέστιο).

Απεικονιστικές εξετάσεις - για εκτίμηση επιπλοκών

Ραδιογραφία:

• Στα αρχικά στάδια συνήθως είναι φυσιολογική.
  

• Στη χρόνια ουρική αρθρίτιδα μπορούν να παρατηρηθούν χαρακτηριστικές οστικές εστίες και τοφοί.
  

Υπέρηχος της άρθρωσης - για εκτίμηση της προσβολής της άρθρωσης:

• Μπορεί να δείξει συσσώρευση κρυστάλλων ή φλεγμονή.
  

• Ειδική εύρεση: "double contour sign" — αποθέσεις ουρικού άλατος στην επιφάνεια του χόνδρου.
  

Dual-Energy CT (DECT) - σπάνια χρησιμοποιούμενη μέθοδος, σε προχωρημένα ή προβληματικά περιστατικά:

• Εξειδικευμένη μέθοδος που απεικονίζει τους κρυστάλλους ουρικού άλατος στις αρθρώσεις και τους μαλακούς ιστούς.
  

• Πολύ χρήσιμη όταν υπάρχει υποψία χρόνιας ή ατυπικής ουρικής αρθρίτιδας.

Η διάγνωση της ουρικής αρθρίτιδας απαιτεί ακρίβεια, καθώς τα συμπτώματα μπορεί να μοιάζουν με άλλα νοσήματα. Η επιβεβαίωση μέσω εξέτασης του αρθρικού υγρού παραμένει ο χρυσός κανόνας, ενώ οι επιπλέον μέθοδοι – αιματολογικές και απεικονιστικές – προσφέρουν μια ολοκληρωμένη εκτίμηση της κατάστασης του ασθενούς.

Στην πράξη, όμως, πολύ συχνά η διάγνωση τίθεται από τον κλινικό γιατρό μετά από υποψία του νοσήματος με βάση τα κλινικά συμπτώματα και τις αιματολογικές εξετάσεις, γεγονός που ενέχει κίνδυνο λανθασμένης σταδιοποίησης και αυξημένου κινδύνου για επιπλοκές.

Το ουρικό οξύ, όπως και κάθε άλλος αιματολογικός δείκτης, έχει καθορισμένα από την επιστήμη φυσιολογικά όρια και τιμές, πέρα από τα οποία θεωρείται ότι υπάρχει πρόβλημα με τον μεταβολισμό της ουσίας.

Εδώ είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η υπερουριχαιμία είναι αναγκαία, αλλά δεν είναι επαρκής προϋπόθεση για την ανάπτυξη της ουρικής αρθρίτιδας – κάποιοι άνθρωποι έχουν υψηλές τιμές, αλλά ποτέ δεν αναπτύσσουν συμπτώματα. Στον παρακάτω πίνακα δίνονται οι αναφορικές τιμές για άνδρες, γυναίκες και παιδιά:

Ο έμπειρος ειδικός θα λάβει πάντα υπόψη του ότι κατά τη διάρκεια οξείας κρίσης οι τιμές μπορεί να είναι φυσιολογικές ή ακόμη και χαμηλότερες – για αυτό συνιστάται επανάληψη της εξέτασης 1-2 εβδομάδες μετά την ύφεση της φλεγμονής. Επιπλέον, τιμές > 500 µmol/L (8.4 mg/dL) αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο για ουρική αρθρίτιδα, τοφούς και νεφρική βλάβη.

Η ουρική αρθρίτιδα εξελίσσεται με παρόμοιο τρόπο και στα δύο φύλα, αλλά στις γυναίκες συχνά παρατηρούνται διαφορετικά κλινικά χαρακτηριστικά, ιδιαίτερα πριν και μετά την εμμηνόπαυση, που σχετίζονται με τα φύλα και τα επίπεδα ορμονών σε διάφορες φάσεις της ζωής τους.

Εδώ είναι τα χαρακτηριστικά σημεία που μπορούν να παρατηρηθούν στις γυναίκες.

Ουρική αρθρίτιδα στις γυναίκες – ειδικά συμπτώματα και χαρακτηριστικά

Παρά τις ιδιαιτερότητες, η ουρική αρθρίτιδα στις γυναίκες δεν διαφέρει θεμελιωδώς από αυτή στους άνδρες, αλλά συχνά είναι πιο δύσκολο να αναγνωριστεί στην αρχή, αναπτύσσεται αργότερα και μπορεί να έχει πιο ποικιλόμορφα συμπτώματα.

Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό οι γυναίκες άνω των 50 ετών με πόνο στις αρθρώσεις και παράγοντες κινδύνου να εξετάζονται και για ουρική αρθρίτιδα – ακόμα και αν η πορεία της είναι μη τυπική.

Σε περίπτωση υποψίας για ουρική αρθρίτιδα, το πρώτο βήμα είναι η συμβουλή με τον προσωπικό γιατρό, ο οποίος μπορεί να παραπέμψει σε βασικές εργαστηριακές εξετάσεις, όπως ορού ουρικό οξύ, ΣΥΕ, CRP και πλήρη αιματολογική εικόνα. Εάν υπάρχουν τυπικά συμπτώματα ή αυξημένες τιμές, ο γιατρός θα παραπέμψει σε ρευματολόγο – ο ειδικός που συνήθως κάνει τη διάγνωση της ουρικής αρθρίτιδας και παρακολουθεί την κατάσταση μακροπρόθεσμα.

Ο ρευματολόγος διαθέτει εμπειρία στη διάκριση φλεγμονών στις αρθρώσεις και μπορεί να παραπέμψει για επιπλέον απεικονιστικές ή μικροσκοπικές εξετάσεις, συμπεριλαμβανομένης της αρθρικής παρακέντησης, εφόσον χρειάζεται.

Εάν υπάρχει ουρική αρθρίτιδα με νεφρικές επιπλοκές – παρουσία λίθων, αλλαγές στη νεφρική λειτουργία ή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια – συνιστάται και η συμβουλή με νεφρολόγο.

Σε ασθενείς με παχυσαρκία, αντίσταση στην ινσουλίνη ή μεταβολικό σύνδρομο, ο ενδοκρινολόγος μπορεί να συμμετάσχει στη συνολική θεραπεία, ειδικά αν η ουρική αρθρίτιδα αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης μεταβολικής διαταραχής.

Η παρουσία παραμορφώσεων στις αρθρώσεις, χρόνιας πόνου ή σχηματισμένων τοφών μπορεί να απαιτεί γνώμη και από ορθοπεδικό ή χειρουργό, ιδιαίτερα εάν εξετάζεται η χειρουργική θεραπεία ή παρέμβαση.

Η συμβουλή με γιατρό είναι απαραίτητη, αν παρουσιαστεί ξαφνικός και έντονος πόνος, οίδημα και ερυθρότητα σε μία άρθρωση – κλασικό σύμπτωμα οξείας ουρικής κρίσης. Ιατρική βοήθεια είναι επίσης αναγκαία όταν οι κρίσεις επαναλαμβάνονται, τα συμπτώματα επιδεινώνονται, σχηματίζονται εμφανείς όγκοι γύρω από τις αρθρώσεις ή η θεραπεία δεν έχει το αναμενόμενο αποτέλεσμα.

Ακόμα και αν δεν υπάρχουν συμπτώματα, αλλά υπάρχει υπερουριχαιμία ή οικογενειακό ιστορικό, είναι λογικό να συζητηθεί η κατάσταση με τον προσωπικό γιατρό ή ειδικό, ώστε να εκτιμηθεί η ανάγκη για πρόληψη και παρακολούθηση.

Η ζωή με ουρική αρθρίτιδα απαιτεί συνεχή φροντίδα και αυτοπειθαρχία, αλλά με σωστή προσέγγιση η κατάσταση μπορεί να ελεγχθεί αποτελεσματικά και χωρίς σοβαρούς περιορισμούς. Η βάση της καλής διαχείρισης είναι η ισορροπημένη διατροφή, με περιορισμό των πουρινών, αλκοόλ και φρουκτόζης, καθώς και η διατήρηση υγιούς βάρους.

Η τακτική λήψη των συνταγογραφημένων φαρμάκων (όπως αλλοπουρινόλη ή φεβουξοστάτη) και η παρακολούθηση των επιπέδων ουρικού οξέος μειώνουν τον κίνδυνο από οξείες κρίσεις και μόνιμες αρθρικές βλάβες. Η μέτρια σωματική δραστηριότητα και η καλή ενυδάτωση βοηθούν επίσης στο μεταβολισμό και μειώνουν τις συσσωρεύσεις ουρικών αλάτων.

Είναι σημαντικό οι ασθενείς με ουρική αρθρίτιδα να αποφεύγουν την αυτοθεραπεία για τον πόνο και να συμβουλεύονται γιατρό σε κάθε αλλαγή στα συμπτώματα. Με την κατάλληλη φροντίδα και ενημέρωση, η ουρική αρθρίτιδα δεν εμποδίζει μια πλήρη και ενεργή ζωή.

Τι είναι η ουρική αρθρίτιδα;

Η ουρική αρθρίτιδα είναι μια φλεγμονώδης ασθένεια που προκαλείται από τη συσσώρευση κρυστάλλων ουρικού οξέος στις αρθρώσεις.

Μπορεί να υπάρχει υψηλό ουρικό οξύ, αλλά να μην πρόκειται για ουρική αρθρίτιδα;

Ναι, είναι δυνατόν να υπάρχει υπερουριχαιμία χωρίς συμπτώματα ή ανάπτυξη ουρικής αρθρίτιδας.

Θεραπεύεται η ουρική αρθρίτιδα;

Η ουρική αρθρίτιδα δεν θεραπεύεται πλήρως, αλλά μπορεί να ελεγχθεί αποτελεσματικά με θεραπεία και τρόπο ζωής.