Τα πάντα για τις οφθαλμικές παθήσεις: Τύποι και συχνά προβλήματα

Οι οφθαλμικές ασθένειες είναι μια ειδική ομάδα καταστάσεων που μπορούν να επηρεάσουν οποιοδήποτε μέρος του ματιού και/ή τις δομές που βρίσκονται γύρω από αυτό. Χωρίζονται σε δύο κύριες ομάδες ανάλογα με τον χαρακτήρα τους - οξείες (που εμφανίζονται ξαφνικά και πολύ γρήγορα) και χρόνιες (με βασανιστική και αργή εξέλιξη).

Η οφθαλμική κόγχη είναι η πιο ευάλωτη δομή για την ανάπτυξη οφθαλμικών ασθενειών, αλλά δεν είναι το μόνο μέρος.

Οι ασθένειες του οπτικού συστήματος περιλαμβάνουν καταστάσεις που μπορούν να επηρεάσουν:

• Τους οφθαλμικούς μύες
• Την οφθαλμική κοιλότητα
• Τα βλέφαρα
• Τους μύες του προσώπου, που βρίσκονται στη ζώνη αμέσως γύρω από τα μάτια.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι οφθαλμικές ασθένειες και οι διαταραχές της όρασης είναι πολύ συχνό πρόβλημα. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας), πάνω από 2,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν κάποια μορφή οπτικής βλάβης ή τύφλωσης.

Ένας από τους λόγους για την εμφάνιση τόσων πολλών οφθαλμικών ασθενειών είναι ότι τα μάτια μας δεν υπάρχουν ως απομονωμένο όργανο από τα υπόλοιπα μέρη του σώματος.

Πολλές καταστάσεις που οδηγούν σε βλάβη των ματιών προκύπτουν ως αποτέλεσμα βλάβης σε άλλο μέρος του σώματός μας, το οποίο συνδέεται άμεσα με τον οπτικό αναλυτή. Αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που υπάρχουν εκατοντάδες είδη ασθενειών και καταστάσεων που μπορούν να οδηγήσουν σε βλάβες της όρασης.

Είδη προβλημάτων και ασθενειών των ματιών

Σύμφωνα με τους ιατρικούς ειδικούς, υπάρχουν εκατοντάδες διαφορετικές οφθαλμικές ασθένειες και προβλήματα, τα οποία μπορεί να είναι είτε πολύ ήπια είτε πιο σοβαρά. Τα δεύτερα μπορούν να οδηγήσουν σε μόνιμες βλάβες στην όραση.

Θα σας παρουσιάσουμε τις πιο συνηθισμένες ασθένειες των ματιών.

Καταρράκτης

Ο καταρράκτης είναι μια συχνή οφθαλμική κατάσταση, κατά την οποία εμφανίζεται θόλωση στον φακό του ματιού.

Αυτή η κατάσταση προκαλεί θολή και δυσκολία στην όραση τη νύχτα και ξεθώριασμα των κανονικών χρωμάτων.

Η αιτία εμφάνισης του καταρράκτη συνδέεται συχνότερα με την γήρανση του πληθυσμού, αλλά μπορεί να προκληθεί και από τραύμα, ορισμένα φάρμακα ή προβλήματα υγείας όπως ο διαβήτης.

Η πιο αποτελεσματική θεραπεία είναι η χειρουργική, κατά την οποία ο θολός φακός αντικαθίσταται με τεχνητό.

Γλαύκωμα

Το γλαύκωμα αντιπροσωπεύεται από μια ομάδα οφθαλμικών ασθενειών που βλάπτουν το οπτικό νεύρο, λόγω αυξημένης ενδοφθαλμικής πίεσης.

Μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια όρασης, αν δεν αντιμετωπιστεί, και είναι μία από τις κύριες ασθένειες που προκαλούν τύφλωση παγκοσμίως.

Αστιγματισμός

Ο αστιγματισμός είναι μια συχνή διαθλαστική ανωμαλία, κατά την οποία ο κερατοειδής ή ο φακός του ματιού έχουν ακανόνιστο σχήμα. Αυτή η ασυμφωνία οδηγεί σε παραμόρφωση και θόλωση της όρασης.

Επιπλέον, ο αστιγματισμός μπορεί να επηρεάσει τόσο την κοντινή όσο και την μακρινή όραση, προκαλώντας συχνά καταπόνηση των ματιών, πονοκέφαλο και δυσκολία τη νύχτα.

Ο αστιγματισμός μπορεί να διορθωθεί με γυαλιά, φακούς επαφής ή χειρουργικά, ανάλογα με τη σοβαρότητά του.

Επιπεφυκίτιδα

Η επιπεφυκίτιδα, γνωστή και ως “ροζ μάτι”, είναι φλεγμονή του επιπεφυκότα. Πρόκειται για μια διαφανή μεμβράνη που καλύπτει το λευκό μέρος του ματιού και το εσωτερικό των βλεφάρων.

Η ασθένεια προκαλείται από βακτήρια, ιούς, αλλεργίες ή ερεθιστικούς παράγοντες όπως ο καπνός του τσιγάρου ή χημικά.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν έντονο κνησμό, ερυθρότητα και αίσθηση άμμου στο μάτι.

Σύνδρομο ξηρού οφθαλμού

Το σύνδρομο του ξηρού οφθαλμού (DES) είναι μια κατάσταση κατά την οποία ο δακρυϊκός μηχανισμός δεν μπορεί να παράγει αρκετά δάκρυα ή το ίδιο το υγρό είναι κακής ποιότητας. Αυτό οδηγεί σε δυσφορία και ερεθισμό.

Χαρακτηριστικό του DES είναι ξηρότητα, κνησμός, καύσος και θολή όραση.

Το σύνδρομο του ξηρού οφθαλμού μπορεί να προκύψει λόγω διάφορων βασικών παραγόντων όπως γήρανση, παρενέργεια αντιβιοτικών, αυτοάνοσου τύπου ή άλλων.

Για τη θεραπεία του συνταγογραφούνται ειδικές ενυδατικές σταγόνες.

Αμβλυωπία

Η αμβλυωπία είναι γνωστή και ως “τεμπέλικο μάτι”.

Πρόκειται για μια κατάσταση κατά την οποία το ένα μάτι έχει διαταραχή στην όραση, αλλά δεν επηρεάζεται από τη διόρθωση με γυαλιά ή φακούς.

Συνηθέστερα εμφανίζεται σε παιδική ηλικία και μπορεί να προκληθεί από παράγοντες όπως ο στραβισμός, σημαντικές διαφορές στις διαθλαστικές ανωμαλίες μεταξύ των δύο ματιών ή η έλλειψη κανονικής οπτικής εισόδου.

Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει τη χρήση επιδέσμου στο ισχυρότερο μάτι ή διορθωτικούς φακούς και οπτική θεραπεία για τη βελτίωση της όρασης του προσβεβλημένου ματιού.

Χρωματοψία

Η χρωματοψία, γνωστή και ως έλλειψη χρωματικής όρασης, είναι μια κατάσταση κατά την οποία οι άνθρωποι δυσκολεύονται να διακρίνουν συγκεκριμένα χρώματα. Συνηθέστερα αυτά είναι το κόκκινο, το πράσινο ή το μπλε.

Συνήθως κληρονομείται γενετικά και επηρεάζει μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ιδιαίτερα το ανδρικό φύλο.

Η χρωματοψία προκύπτει λόγω ανωμαλίας στους φωτοϋποδοχείς του αμφιβληστροειδούς, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για τη χρωματική όραση.

Υπερμετρωπία

Η υπερμετρωπία, ή μακροψία, είναι συχνή διαθλαστική ανωμαλία, κατά την οποία ο άνθρωπος βλέπει καθαρά τα μακρινά αντικείμενα, αλλά τα κοντινά θολά.

Αυτό συμβαίνει όταν η οφθαλμική κόγχη είναι πολύ κοντή ή ο κερατοειδής έχει πολύ μικρή καμπυλότητα, που δεν επιτρέπει στο φως να εστιάσει και να πέσει απευθείας στον αμφιβληστροειδή.

Συνήθως διορθώνεται με γυαλιά, φακούς επαφής ή διαθλαστική χειρουργική.

Μυωπία

Η μυωπία, γνωστή και ως κοντοφθαλμία, είναι μια κατάσταση κατά την οποία τα μακρινά αντικείμενα φαίνονται θολά, ενώ αυτά σε κοντινή απόσταση φαίνονται καθαρά.

Αυτό συμβαίνει όταν η οφθαλμική κόγχη είναι επιμηκυμένη ή ο κερατοειδής έχει πολύ μεγάλη καμπυλότητα, που κάνει το φως να εστιάζει μπροστά από τον αμφιβληστροειδή, αντί απευθείας πάνω του.

Η μυωπία στις μέρες μας εμφανίζεται όλο και πιο συχνά, ιδιαίτερα σε αστικοποιημένες περιοχές. Οι λόγοι για αυτό περιλαμβάνουν παράγοντες όπως η παρατεταμένη εργασία σε υπολογιστή και η περιορισμένη δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους.

Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια

Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι μια ασθένεια που προκαλείται από υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα.

Η αμφιβληστροειδοπάθεια οδηγεί σε θολή όραση, εμφάνιση κηλίδων, και, εάν δεν αντιμετωπιστεί, οδηγεί σε μόνιμη απώλεια όρασης.

Πρόληψη οφθαλμικών ασθενειών Καλές πρακτικές

Οι περισσότερες οφθαλμικές ασθένειες είναι πλήρως αποτρέψιμες και μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο ανάπτυξης άλλων, εάν τηρείτε τα απαραίτητα μέτρα.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και αυτές που συμβαίνουν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και δεν μπορούν να αποφευχθούν.

Ακολουθούν μερικά γενικά βήματα για τη διατήρηση της φυσιολογικής υγείας των ματιών:

• Διεξάγετε τακτικούς οφθαλμικούς ελέγχους: Οι οφθαλμικοί έλεγχοι είναι υποχρεωτικοί για κάθε άνθρωπο, ανεξάρτητα από το αν φοράει ή όχι γυαλιά. Η πρόληψη του οπτικού συστήματος κάθε χρόνο είναι ουσιαστικής σημασίας για την αποφυγή οφθαλμικών ασθενειών ή τουλάχιστον για τη λήψη έγκαιρων μέτρων.
• Φοράτε προστατευτικά γυαλιά: Σε επαγγέλματα όπου τα μάτια επιβαρύνονται κυρίως, η χρήση προστατευτικών γυαλιών είναι πολύ σημαντική. Γίνεται με σκοπό τη διατήρηση της όρασης για το μέγιστο δυνατό χρονικό διάστημα.
• Αποφύγετε το κάπνισμα: Το κάπνισμα κάθε είδους προϊόντων νικοτίνης βλάπτει σοβαρά τα αιμοφόρα αγγεία και αυτά των ματιών.
• Μην παραμελείτε τις λοιμώξεις: Εάν έχετε υποψία για οφθαλμική λοίμωξη που δεν υποχωρεί για περισσότερες από 3 ημέρες, πρέπει να αναζητήσετε έναν οφθαλμίατρο. Οι λοιμώξεις των ματιών που δεν αντιμετωπίζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να γίνουν πιο σοβαρές και να προκαλέσουν μόνιμη βλάβη στην όραση ή άλλες επιπλοκές.
• Μην παραμελείτε τα οφθαλμικά συμπτώματα: Οι σταδιακές αλλαγές στην όραση είναι ένδειξη ότι πρέπει να επισκεφθείτε έναν οφθαλμίατρο. Ξαφνικές και απροσδόκητες αλλαγές στην όραση, ιδιαίτερα η απώλεια όρασης, είναι επείγουσες καταστάσεις που απαιτούν άμεση ιατρική βοήθεια.
• Διατηρήστε έναν υγιεινό τρόπο ζωής: Λαμβάνετε τις απαραίτητες βιταμίνες και μέταλλα για τη διατήρηση καλής οπτικής λειτουργίας.
• Βιταμίνη Α: Η βιταμίνη Α είναι ουσιαστικής σημασίας για την καλή όραση τη νύχτα και προστατεύει τον κερατοειδή. Η ανεπάρκειά της μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση γνωστή ως “νυχτερινή τύφλωση” και ξηρότητα στα μάτια. Μπορείτε να προσλαμβάνετε βιταμίνη Α μέσω της διατροφής ή με τη μορφή συμπληρώματος διατροφής.
• Βιταμίνη Ε: Η βιταμίνη Ε έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, που προστατεύει τα μάτια από τη βλάβη από το οξειδωτικό στρες και μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καταρράκτη και εκφύλισης της ωχράς κηλίδας που σχετίζεται με την ηλικία.
• Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα: Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα έχουν πολλαπλά οφέλη για τον οπτικό αναλυτή. Το ωμέγα-3 έχει ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, που περιορίζουν τη βλάβη στα μικρά αιμοφόρα αγγεία στη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Επιπλέον, οι κυτταρικές μεμβράνες του αμφιβληστροειδούς περιέχουν μεγάλη ποσότητα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, καθιστώντας τα σημαντικό συστατικό τους. Μια άλλη σημαντική λειτουργία των λιπαρών οξέων είναι η παραγωγή δακρύων. Αυτό είναι ουσιαστικής σημασίας σε καταστάσεις όπως το σύνδρομο ξηρού οφθαλμού.

Οι τακτικοί έλεγχοι από οφθαλμίατρο και η έγκαιρη συμβουλευτική μπορούν να βοηθήσουν στην έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη επιπλοκών από τις παραπάνω αναφερόμενες ασθένειες.

Πότε να συμβουλευτείτε ιατρό

Σε ορισμένα συμπτώματα και ξαφνικές καταστάσεις είναι απαραίτητο να επισκεφθείτε έναν οφθαλμίατρο. Η διεξαγωγή οφθαλμικού ελέγχου είναι ουσιαστικής σημασίας για τον καθορισμό της θεραπείας και την παρακολούθηση της κατάστασης.

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι:

• Ξαφνική απώλεια όρασης: Εάν αντιμετωπίσετε ξαφνική απώλεια όρασης, ιδιαίτερα στο ένα μάτι, και συνδέεται με την εμφάνιση πόνου, πρέπει να αναζητήσετε επείγουσα βοήθεια. Αυτά τα συμπτώματα είναι χαρακτηριστικά για αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, εγκεφαλικό επεισόδιο ή γλαύκωμα.
• Πόνος στα μάτια: Ο συνεχής ή έντονος πόνος στα μάτια μπορεί να είναι σύμπτωμα γλαυκώματος, ραγοειδίτιδας, γρατσουνιάς στον κερατοειδή ή άλλων πιο σοβαρών αιτιών. Κάθε πόνος στο μάτι που δεν υποχωρεί μετά από ορισμένο χρονικό διάστημα ή μετά την εφαρμογή σταγόνων για τα μάτια πρέπει να εξεταστεί από ιατρό.
• Θολή όραση: Εάν η όρασή σας θολώσει ή αντιμετωπίζετε δυσκολίες με την καθαρή όραση, αυτό μπορεί να είναι ένδειξη υπερμετρωπίας, μυωπίας, καταρράκτη ή εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Πρέπει να επισκεφθείτε ιατρό για να διορθώσει αυτά τα σφάλματα στη διαθλαστική ικανότητα του ματιού.
• Αστραπές και επιπλέοντα σωματίδια: Η εμφάνιση μυοψιών (ξαφνικές λάμψεις σαν αστραπές και ημιδιαφανείς κηλίδες ή νήματα) στο οπτικό πεδίο κατά την κίνηση του ματιού μπορεί να είναι ένδειξη αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς ή διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Στην ξαφνική εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων πρέπει να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια.
• Ερυθρότητα και πρήξιμο των ματιών: Εάν τα μάτια σας είναι συνεχώς πρησμένα, ερυθρά και ερεθισμένα, μπορεί να έχετε επιπεφυκίτιδα ή άλλη οφθαλμική λοίμωξη. Είναι σκόπιμο να απευθυνθείτε σε οφθαλμίατρο για να σας συνταγογραφήσει τις απαραίτητες σταγόνες.

• Ευαισθησία στο φως: Η φωτοφοβία είναι έντονη δυσφορία στο φως. Όταν στη φωτοφοβία προστίθεται έντονος πόνος, ερυθρότητα ή θολή όραση, αυτό μπορεί να είναι ένδειξη καταστάσεων όπως ραγοειδίτιδα ή λοίμωξη του κερατοειδούς.
• Διπλή όραση: Η διπλή όραση, γνωστή και ως “διπλωπία”, μπορεί να είναι αποτέλεσμα διαφόρων αιτιών, συμπεριλαμβανομένων του καταρράκτη, του στραβισμού, εγκεφαλικών προβλημάτων και άλλων. Η επίσκεψη σε οφθαλμίατρο θα βοηθήσει στη διενέργεια ακριβούς διάγνωσης για την αιτία της κατάστασης και στην πρόληψη περαιτέρω επιπλοκών.
• Ξηρότητα στα μάτια και ερεθισμός: Το σύνδρομο DES μπορεί να οδηγήσει σε ερυθρότητα, ξηρότητα και θολή όραση του ματιού. Εάν αυτά τα συμπτώματα σας εμποδίζουν στην εκτέλεση των κανονικών καθημερινών δραστηριοτήτων, μπορείτε να απευθυνθείτε σε ειδικό.

Οι τακτικοί προληπτικοί οφθαλμικοί έλεγχοι είναι ουσιαστικής σημασίας για την έγκαιρη ανίχνευση ασθενειών, ιδιαίτερα εκείνων που δεν εμφανίζουν συμπτώματα μέχρι να προχωρήσουν, όπως η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια και το γλαύκωμα.

Εάν παρατηρήσετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, είναι σημαντικό να αναζητήσετε βοήθεια από οφθαλμίατρο.

Συμπέρασμα

Συμπερασματικά, οι οφθαλμικές ασθένειες είναι μια συλλογή από διαφορετικές καταστάσεις ως προς τη σοβαρότητα.

Περιλαμβάνουν τόσο τις πιο συνηθισμένες διαθλαστικές ανωμαλίες όπως η υπερμετρωπία και η μυωπία, όσο και τις πιο σοβαρές αιτίες διαταραχής της όρασης όπως το γλαύκωμα, ο καταρράκτης και η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.

Η κατανόηση των συμπτωμάτων και των παραγόντων κινδύνου είναι ουσιαστικής σημασίας για την έγκαιρη διάγνωση και την έγκαιρη θεραπεία με σκοπό την πρόληψη επιπλοκών.

Συχνές ερωτήσεις

Πηγές:

https://www.nei.nih.gov/learn-about-eye-health/healthy-vision/keep-your-eyes-healthy

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/glaucoma/symptoms-causes/syc-20372839