Ο εμβολιαστικός προγραμματισμός στην Ελλάδα περιλαμβάνει συγκεκριμένα εμβόλια, που επιλέγονται κατόπιν σύστασης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).
Το σύστημα υγείας καλύπτει όλα τα υποχρεωτικά εμβόλια. Ορισμένα από τα προτεινόμενα είναι επίσης δωρεάν, αλλά για άλλα απαιτείται πληρωμή.
Σε αυτό το άρθρο θα δώσουμε απαντήσεις σε όλες τις ερωτήσεις που σχετίζονται με τα εμβόλια και τον εμβολιαστικό προγραμματισμό στη χώρα.
Ποια είναι τα υποχρεωτικά εμβόλια για βρέφη και παιδιά;
Ο εμβολιαστικός προγραμματισμός περιλαμβάνει όλα τα υποχρεωτικά εμβόλια, τα οποία προστατεύουν από σοβαρές λοιμώδεις ασθένειες. Στην επικράτεια της χώρας μας κάθε νέος γονέας υποχρεούται να χορηγήσει στο παιδί του τα προληπτικά εμβόλια και τις επαναληπτικές εμβολιασμούς.
Οι υποχρεωτικοί εμβολιασμοί και επαναληπτικοί εμβολιασμοί για βρέφη και παιδιά είναι οι εξής:
-
24 ώρες μετά τη γέννηση: Όλα τα νεογνά εμβολιάζονται με εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας Β (HepB) τις πρώτες 24 ώρες μετά τη γέννηση και με BCG (εμβόλιο κατά της φυματίωσης). Το εμβόλιο BCG μπορεί να χορηγηθεί από 48 ώρες μετά τη γέννηση μέχρι την έξοδο του βρέφους και της μητέρας από το μαιευτήριο.
-
Κατά τον δεύτερο, τρίτο και τέταρτο μήνα: Τα παιδιά εμβολιάζονται με Hexacima, το οποίο παρέχει προστασία κατά έξι ασθενειών: τέτανος, διφθερίτιδα, κοκκύτης, πολιομυελίτιδα, αιμόφιλος ινφλουέντζα τύπου Β και ηπατίτιδα Β. Εάν το εμβόλιο για την ηπατίτιδα Β έχει χορηγηθεί ως μονοσυνθετικό (ξεχωριστό), τότε το Hexacima καλύπτει τις υπόλοιπες πέντε ασθένειες.
-
Εμβόλιο κατά των πνευμονιόκοκκων:Δεν χορηγείται σε παιδιά που γεννήθηκαν μετά τις 31.12.2019.
-
Μεταξύ 7ου και 10ου μήνα μετά τη γέννηση: Εάν μετά τον εμβολιασμό με BCG το παιδί δεν έχει σχηματίσει ουλή, πραγματοποιείται δοκιμή Mantoux. Εάν το αποτέλεσμα είναι αρνητικό, αυτό σημαίνει ότι ο οργανισμός δεν έχει αναπτύξει ανοσολογική απόκριση, και τότε πραγματοποιείται επαναληπτικός εμβολιασμός BCG. Η διαδικασία διεξάγεται υπό ιατρική παρακολούθηση, για να διασφαλιστεί ότι το παιδί προστατεύεται από τη φυματίωση, χωρίς να επιβαρύνεται το ανοσοποιητικό σύστημα.
-
Από 12 μηνών:Χορηγείται επαναληπτικός εμβολιασμός κατά των πνευμονιοκοκκικών λοιμώξεων. Αυτή η δόση αποτελεί μέρος του εμβολιαστικού προγραμματισμού και χρησιμεύει για την ενίσχυση της προστασίας κατά του Streptococcus pneumoniae, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει πνευμονία, μηνιγγίτιδα, ωτίτιδα και άλλες λοιμώξεις.
-
13ος μήνας μετά τη γέννηση:Τα παιδιά εμβολιάζονται με MMR ή Priorix, συνδυαστικά εμβόλια για ιλαρά, ερυθρά και παρωτίτιδα.
-
Μετά τον 16ο μήνα:Χορηγείται το Pentaxim (επαναληπτικός εμβολιασμός κατά της διφθερίτιδας, του κοκκύτη, του τετάνου, της πολιομυελίτιδας και του αιμόφιλου ινφλουέντζα τύπου Β), αλλά όχι νωρίτερα από 12 μήνες μετά τη χορήγηση του Hexacima.
-
Στην ηλικία των 6 ετών: Πραγματοποιείται επαναληπτικός εμβολιασμός κατά του τετάνου, του κοκκύτη, της διφθερίτιδας και της πολιομυελίτιδας.
-
Στην ηλικία των 7 ετών: Πραγματοποιείται επαναληπτικός εμβολιασμός κατά της φυματίωσης σε άτομα με αρνητική δοκιμή Mantoux.
-
Στην ηλικία των 12 ετών:Χορηγείται επαναληπτικός εμβολιασμός κατά της ιλαράς, της ερυθράς, της παρωτίτιδας και κατά της διφθερίτιδας, του τετάνου και του κοκκύτη.
Αντενδείξεις
Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες ο εμβολιασμός μπορεί να αναβληθεί ή να αντενδείκνυται.
Θα αναφέρουμε εν συντομία μερικές από αυτές:
-
Οξείες ασθένειες:Εάν το παιδί πάσχει από οξείες λοιμώξεις ή έχει υψηλό πυρετό, ο εμβολιασμός πρέπει να αναβληθεί μέχρι να αναρρώσει.
-
Σοβαρή αλλεργική αντίδραση σε προηγούμενη δόση εμβολίου: Εάν το παιδί έχει αναπτύξει αναφυλακτικό σοκ ή σοβαρή κνίδωση μετά από προηγούμενο επαναληπτικό εμβολιασμό, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε αλλεργιολόγο ή παιδίατρο, για να εκτιμηθεί εάν είναι ασφαλές να χορηγηθεί η επόμενη δόση του ίδιου εμβολίου.
-
Καταστάσεις ανοσοκαταστολής: Σε παιδιά με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (π.χ. αυτά που έχουν υποβληθεί σε κύκλους χημειοθεραπείας) δεν πρέπει να χορηγούνται ζωντανά εμβόλια όπως το BCG.
-
Νευρολογικές διαταραχές:Σε παιδί με προοδευτικές νευρολογικές διαταραχές, όπως ορισμένες μορφές νευροεκφυλιστικών καταστάσεων ή επιληψία, εμβόλια όπως το DTP (διφθερίτιδα, τέτανος, κοκκύτης) μπορεί να αναβληθούν προσωρινά. Οι λόγοι είναι συνήθως ότι το συστατικό του κοκκύτη στο DTP μπορεί να οδηγήσει σε πυρετικούς σπασμούς και παρενέργειες νευρολογικής φύσης.
Πιθανές παρενέργειες και πώς να τις αντιμετωπίσετε
Τα εμβόλια χορηγούνται συνήθως από ειδικά εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό, αλλά μερικές φορές μπορεί να προκύψουν παρενέργειες. Αυτό μπορεί να προκαλέσει πανικό στους γονείς, αλλά πρέπει να γνωρίζουν ότι οι παρενέργειες είναι πολύ συχνές και περνούν ελαφράκαι για σύντομο χρονικό διάστημα.
Θα αναφέρουμε τις πιο συχνές από αυτές:
-
Ερυθρότητα και πόνος στο σημείο χορήγησης του εμβολίου:Σε αυτή την περίπτωση τοποθετείται κρύα κομπρέσα στο προσβεβλημένο σημείο, και εάν ο πόνος είναι πολύ έντονος, μπορεί, μετά από συμβουλή με τον θεράποντα ιατρό του παιδιού, να χορηγηθεί κατάλληλο φάρμακο.
-
Ελαφρύς πυρετός:Χορηγείτε αντιπυρετικό, εάν ο πυρετός είναι υψηλός ή κάνετε κομπρέσες για να τον μειώσετε.
-
Ελαφρύ δερματικό εξάνθημα (μετά το εμβόλιο MMR):Σπάνια απαιτεί θεραπεία, αλλά πρέπει να παρακολουθείτε για πιο σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις.
Ποια είναι τα υποχρεωτικά εμβόλια για το νηπιαγωγείο;
Για να εγγραφεί σε νηπιαγωγείο στην Ελλάδα, κάθε παιδί πρέπει να έχει πραγματοποιήσει τα εμβόλια του εμβολιαστικού προγραμματισμού της χώραςς, σύμφωνα με την ηλικία του. Η έλλειψη ορισμένων από αυτά τα εμβόλια μπορεί να οδηγήσει σε άρνηση εγγραφής, εκτός εάν οι γονείς προσκομίσουν επίσημο ιατρικό λόγο για εξαίρεση από αυτά.
Τα υποχρεωτικά εμβόλια για το νηπιαγωγείο είναι:
-
Εμβόλιο BCG
-
Εμβόλιο Ηπατίτιδας Β (HepB)
-
Πενταδύναμο εμβόλιο (για διφθερίτιδα, τέτανο, κοκκύτη, αιμόφιλο ινφλουέντζα τύπου Β και ηπατίτιδα Β)
-
Εμβόλιο για πολιομυελίτιδα (IPV), MMR (ιλαρά, παρωτίτιδα, ερυθρά)
-
Πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο (PCV)
Αντενδείξεις
Οι αντενδείξεις είναι οι ίδιες που αναφέραμε παραπάνω. Συνδέονται με οξείες ασθένειες, σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις, μειωμένη ανοσία και άλλα.
Πιθανές παρενέργειες και πώς να τις αντιμετωπίσετε
Τα εμβόλια χορηγούνται από ειδικά εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό, αλλά μερικές φορές μπορεί να εμφανιστούν παρενέργειες, οι οποίες στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ελαφρές και βραχύβιες.
Ακολουθούν μερικές από αυτές:
-
Ερυθρότητα και πόνος στο σημείο της ένεσης: Τοποθετούνται κρύες κομπρέσες στο προσβεβλημένο σημείο, και εάν ο πόνος δεν υποχωρεί, μπορεί να χορηγηθούν μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και άλλα είδη αναλγητικών.
-
Αύξηση της θερμοκρασίας: Σε χαμηλότερες θερμοκρασίες, ξεκινάτε με κομπρέσες για τη μείωσή της. Εάν η θερμοκρασία ανέβει πάνω από 38 βαθμούς, μπορεί να χορηγηθεί αντιπυρετικό.
-
Δερματικό εξάνθημα:Σπάνια απαιτεί θεραπεία, αλλά πρέπει να παρακολουθείται για την εμφάνιση άλλων παρενεργειών.
Οι υποχρεωτικοί εμβολιασμοί αποτελούν βασικό εργαλείο για την προστασία από σοβαρές ασθένειες και τη διασφάλιση ενός υγιούς περιβάλλοντος στα νηπιαγωγεία τόσο για το παιδί όσο και για τα υπόλοιπα παιδιά στον παιδικό σταθμό.
Ποιοι είναι οι υποχρεωτικοί εμβολιασμοί και επαναληπτικοί εμβολιασμοί για ενήλικες;
Οι ενήλικες επίσης υπόκεινται σε υποχρεωτικούς εμβολιασμούς και επαναληπτικούς εμβολιασμούς, για να διατηρήσουν την ανοσία τους έναντι ορισμένων σοβαρών ασθενειών, που μπορεί να έχουν σοβαρή εξέλιξη.
Θα εξετάσουμε τη λίστα των υποχρεωτικών εμβολιασμών και επαναληπτικών εμβολιασμών για ενήλικες:
-
Διφθερίτιδα και τέτανος (Td εμβόλιο): Κάθε 10 χρόνια μετά τον τελευταίο εμβολιασμό, ο οποίος συνήθως γίνεται στην ηλικία των 17 ετών.
-
Ηπατίτιδα Β (HepB): Συνιστάται για ενήλικες που δεν έχουν εμβολιαστεί ως παιδιά. Είναι υποχρεωτικό για άτομα σε ομάδες υψηλού κινδύνου (υγειονομικοί, ασθενείς με χρόνιες παθήσεις).
-
Πολιομυελίτιδα (IPV): Υποχρεωτικό μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις (επιδημιολογικές συνθήκες και ταξίδια σε χώρες υψηλού κινδύνου).
-
MMR εμβόλιο: Εάν ο ενήλικας δεν έχει λάβει δύο δόσεις του εμβολίου ως παιδί ή δεν έχει αποδείξεις για προηγούμενες ασθένειες.
Εκτός από τα υποχρεωτικά εμβόλια, ορισμένες κατηγορίες ενηλίκων πρέπει να εξετάσουν τη χορήγηση προτεινόμενων εμβολίων.
Ακολουθούν αυτά:
-
Εμβόλιο γρίπης: Χορηγείται ετησίως, ιδιαίτερα για τις ομάδες υψηλού κινδύνου άνω των 65 ετών.
-
Εμβόλιο κατά του HPV (ανθρώπινου ιού θηλωμάτων): Συνιστάται για νεότερους που δεν έχουν εμβολιαστεί ως έφηβοι.
-
Πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο (PCV): Για άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα και ενήλικες άνω των 65 ετών.
Αντενδείξεις
Τα εμβόλια μπορεί να αναβληθούν ή να αντενδείκνυνται σε ορισμένες περιπτώσεις.
Ακολουθούν αυτές:
-
Σε οξείες λοιμώξεις με υψηλή αύξηση της θερμοκρασίας.
-
Σε σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις σε προηγούμενη δόση εμβολίου.
-
Σε αλλεργίες σε συστατικά του εμβολίου, όπως αυγά ή ζελατίνη.
-
Σε καταστάσεις ανοσοκαταστολής, όπου τα ζωντανά εμβόλια αντενδείκνυνται.
Πιθανές παρενέργειες και πώς να τις αντιμετωπίσετε
Όπως αναφέραμε παραπάνω, μερικές φορές μπορεί να εμφανιστούν ανεπιθύμητες αντιδράσεις, οι οποίες είναι ελαφρές και περνούν γρήγορα.
Ακολουθούν οι πιο συχνές από αυτές:
-
Πόνος στην περιοχή χορήγησης του εμβολιασμού: Συνήθως υποχωρεί με την τοποθέτηση κρύων κομπρεσών στο προσβεβλημένο σημείο και με τη λήψη αναλγητικών, εάν είναι απαραίτητο.
-
Ελαφρύς πυρετός και κόπωση:Συχνά συμβαίνει μετά το Td οι ενήλικες να ανεβάσουν πυρετό και να αισθανθούν ξαφνική κόπωση. Συνιστάται ενεργή ανάπαυση για λίγες ημέρες και λήψη περισσότερων υγρών.
-
Αλλεργικές αντιδράσεις:Εάν μετά τον εμβολιασμό αισθανθείτε δύσπνοια, κνίδωση ή οίδημα, πρέπει να αναζητήσετε αμέσως ιατρική βοήθεια.
Εμβολιαστικός προγραμματισμός για το 2025
Πίνακας για τον εμβολιαστικό προγραμματισμό της Δημοκρατίας της Ελλάδας
|
Ηλικία που επιτυγχάνεται: |
Εμβολιασμός κατά: |
Εμβόλιο |
Τρόπος χορήγησης: |
|
Κατά τις πρώτες 24 ώρες μετά τη γέννηση |
Εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Β (1η δόση) |
Ανασυνδυασμένο εμβόλιο ηπατίτιδας Β “Ενζέρικς” |
μυϊκά, 0,5 ml |
|
Από την 48η ώρα μετά τη γέννηση |
Εμβολιασμός κατά της φυματίωσης |
BCG |
ενδοδερμικά, 0,1 ml |
|
Δεύτερος μήνας |
Εμβολιασμός κατά της πολιομυελίτιδας, διφθερίτιδας, τετάνου, κοκκύτη, αιμόφιλου ινφλουέντζα τύπου Β, ηπατίτιδας Β (1η δόση) Εμβολιασμός κατά των πνευμονιόκοκκων (1η δόση) |
Συνδυαστικό εξαδύναμο εμβόλιο κατά του τετάνου, της διφθερίτιδας, του κοκκύτη με ακυτταρικό συστατικό, αδρανοποιημένο εμβόλιο πολιομυελίτιδας, συζευγμένο εμβόλιο κατά του αιμόφιλου ινφλουέντζα τύπου Β, ανασυνδυασμένο εμβόλιο ηπατίτιδας Β “Hexacima” Συζευγμένο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο “Σινφλόριξ” |
μυϊκά, 0,5 ml |
|
Τρίτος μήνας |
Εμβολιασμός κατά της πολιομυελίτιδας, διφθερίτιδας, τετάνου, κοκκύτη, αιμόφιλου ινφλουέντζα τύπου Β, ηπατίτιδας Β (2η δόση) |
Συνδυαστικό εξαδύναμο εμβόλιο κατά του τετάνου, της διφθερίτιδας, του κοκκύτη με ακυτταρικό συστατικό, αδρανοποιημένο εμβόλιο πολιομυελίτιδας, συζευγμένο εμβόλιο κατά του αιμόφιλου ινφλουέντζα τύπου Β, ανασυνδυασμένο εμβόλιο ηπατίτιδας Β “Hexacima” |
μυϊκά, 0,5 ml |
|
Τέταρτος μήνας |
Εμβολιασμός κατά της πολιομυελίτιδας, διφθερίτιδας, τετάνου, κοκκύτη, αιμόφιλου ινφλουέντζα τύπου Β, ηπατίτιδας Β (3η δόση) Εμβολιασμός κατά των πνευμονιόκοκκων (2η δόση) |
Συνδυαστικό εξαδύναμο εμβόλιο κατά του τετάνου, της διφθερίτιδας, του κοκκύτη με ακυτταρικό συστατικό, αδρανοποιημένο εμβόλιο πολιομυελίτιδας, συζευγμένο εμβόλιο κατά του αιμόφιλου ινφλουέντζα τύπου Β, ανασυνδυασμένο εμβόλιο ηπατίτιδας Β “Hexacima” Συζευγμένο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο “Σινφλόριξ” |
μυϊκά, 0,5 ml |
|
Έβδομος μήνας |
Έλεγχος για ουλή μετά τον εμβολιασμό BCG. Στα παιδιά χωρίς ουλή πραγματοποιείται δοκιμή Mantoux. Οι αρνητικές δοκιμές εμβολιάζονται εκ νέου |
Εμβόλιο BCG |
ενδοδερμικά, 0,1 ml |
|
Δωδέκατος μήνας |
Εμβολιασμός κατά των πνευμονιόκοκκων, όχι νωρίτερα από 6 μήνες μετά την προηγούμενη δόση (3η δόση) |
Συζευγμένο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο “Σινφλόριξ” |
μυϊκά, 0,5 ml |
|
Δέκατος τρίτος μήνας |
Εμβολιασμός κατά της ιλαράς, ερυθράς και παρωτίτιδας |
Τριδύναμο εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας M-M-RVAXPRO |
υποδόρια ή μυϊκά, 0,5 ml |
|
Δέκατος έκτος μήνας (όχι νωρίτερα από ένα έτος μετά την 3η δόση) |
Επαναληπτικός εμβολιασμός κατά της πολιομυελίτιδας, διφθερίτιδας, τετάνου, κοκκύτη, αιμόφιλου ινφλουέντζα τύπου Β (4η δόση) |
Συνδυαστικό πενταδύναμο εμβόλιο κατά της διφθερίτιδας, τετάνου, κοκκύτη με ακυτταρικό συστατικό, αδρανοποιημένο εμβόλιο πολιομυελίτιδας, συζευγμένο εμβόλιο κατά του αιμόφιλου ινφλουέντζα τύπου Β “Ινφανρίξ - IPV + HiB” |
μυϊκά, 0,5 ml |
|
Έξι ετών |
Επαναληπτικός εμβολιασμός κατά της πολιομυελίτιδας, διφθερίτιδας, τετάνου και κοκκύτη (5η δόση) |
Συνδυαστικό τετραδύναμο εμβόλιο κατά της διφθερίτιδας, τετάνου, κοκκύτη με ακυτταρικό συστατικό και αδρανοποιημένο εμβόλιο πολιομυελίτιδας “Τετραξίμ” |
μυϊκά, 0,5 ml |
|
Επτά ετών |
Επαναληπτικός εμβολιασμός κατά της φυματίωσης (μετά από αρνητική δοκιμή Mantoux) |
BCG |
ενδοδερμικά, 0,1 ml |
|
Δώδεκα ετών |
Επαναληπτικός εμβολιασμός κατά της ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς Επαναληπτικός εμβολιασμός κατά του τετάνου, διφθερίτιδας και κοκκύτη (6η δόση) |
Τριδύναμο εμβόλιο ιλαράς-παρωτίτιδας-ερυθράς M-M-RVAXPRO Συνδυαστικό εμβόλιο κατά της διφθερίτιδας, τετάνου και κοκκύτη (ακυτταρικό συστατικό) με μειωμένο αντιγονικό περιεχόμενο (Tdap) “Μπούστριξ” |
υποδόρια ή μυϊκά, 0,5 ml μυϊκά, 0,5 ml |
|
Δεκαεπτά ετών |
Επαναληπτικός εμβολιασμός κατά του τετάνου και της διφθερίτιδας |
ΤεταΔιφ (Td) |
μυϊκά, 0,5 ml |
|
Από το 25ο έτος κάθε 10 χρόνια |
Επαναληπτικός εμβολιασμός κατά του τετάνου και της διφθερίτιδας |
ΤεταΔιφ (Td) |
μυϊκά, 0,5 ml |
*Στον πίνακα έχουμε απαριθμήσει ποια είναι τα υποχρεωτικά εμβόλια για το 2025
Συμπέρασμα
Τα υποχρεωτικά εμβόλια για τα παιδιά και τους ενήλικες αποτελούν βασικό στοιχείο της δημόσιας υγείας. Η τήρηση του εμβολιαστικού προγραμματισμού προστατεύει όχι μόνο το άτομο, αλλά και τους γύρω του από μεταδοτικές ασθένειες, που μερικές φορές μπορεί να έχουν θανατηφόρα έκβαση.
Για πρόσθετες συστάσεις ή εξατομικευμένο εμβολιαστικό σχέδιο, πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλευτείτε ιατρό.
Συχνές ερωτήσεις
Μπορούν να αποφευχθούν τα υποχρεωτικά εμβόλια για τα παιδιά;
Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες τα εμβόλια μπορούν να αποφευχθούν, αλλά αυτό εξαρτάται από τη νομοθεσία της χώρας, τις ιατρικές ενδείξεις και την ύπαρξη θρησκευτικών ή φιλοσοφικών αντιρρήσεων.
Μπορούν να αποφευχθούν τα υποχρεωτικά εμβόλια για τα βρέφη;
Όπως αναφέραμε παραπάνω, υπάρχουν αντενδείξεις για τα βρέφη, που μπορούν να αναβάλλουν τον εμβολιασμό για ορισμένο χρονικό διάστημα, μέχρι το παιδί να αναρρώσει.
Ποια είναι τα υποχρεωτικά εμβόλια στον τρίτο μήνα;
Κατά τον τρίτο μήνα χορηγείται πολυσυνθετικό εμβόλιο “Hexacima” κατά του τετάνου, της διφθερίτιδας, του κοκκύτη με ακυτταρικό συστατικό, αδρανοποιημένο εμβόλιο πολιομυελίτιδας, συζευγμένο εμβόλιο κατά του αιμόφιλου ινφλουέντζα τύπου Β και ανασυνδυασμένο για την ηπατίτιδα Β.
Αφήστε σχόλιο