Η στοματική κοιλότητα εμφανίζεται ως η αρχική σημείο της πεπτικού μας συστήματος και έχει μια σειρά από σημαντικούς ρόλους στην εκτέλεση πολλών ζωτικών λειτουργιών του ανθρώπινου οργανισμού. Εκτός από το ότι συμμετέχει βασικά στη μηχανική επεξεργασία της τροφής, χάρη στη ειδική της δομή ο άνθρωπος μπορεί να μιλάει και να αντιλαμβάνεται γεύσεις. Η στοματική κοιλότητα είναι επίσης η πρώτη προστατευτική φραγμή για τους εξωτερικούς παθογόνους παράγοντες.
Αποτελείται από διάφορες αλληλοσυνδεδεμένες δομές, καθεμία από τις οποίες έχει μοναδικές λειτουργίες και παίζει τον αναντικατάστατο ρόλο της στη διατήρηση της στοματικής υγείας και αυτής του πεπτικού συστήματος.
Δομή και ανατομία της στοματικής κοιλότητας
Η στοματική κοιλότητα αποτελεί την αρχή του πεπτικού συστήματος και είναι υπεύθυνη για την εκτέλεση της μαστιχητικής λειτουργίας, την αρχή της διάσπασης ορισμένων θρεπτικών συστατικών και την ομιλία.
Αυτές οι διαδικασίες είναι δυνατές, χάρη σε διάφορες βασικές δομές, που λειτουργούν μαζί σε συγχρονισμό. Εδώ θα εξετάσουμε καθεμία από αυτές ξεχωριστά.
Χείλη (labia oris λατ. γλώσσα)
Τα χείλη αποτελούν μυϊκές δομές, που εξωτερικά καλύπτονται με δέρμα και εσωτερικά με βλεννογόνο. Χρησιμεύουν για το κλείσιμο της στοματικής κοιλότητας και συμμετέχουν ενεργά στις μαστιχητικές κινήσεις, την κατανάλωση υγρών, την ομιλία, καθώς και στην έκφραση συναισθημάτων μέσω διαφόρων εκφράσεων του προσώπου.
Είναι πλούσια σε νευρικές απολήξεις και για αυτόν τον λόγο είναι πολύ ευαίσθητα στην αφή και στη θερμοκρασία.
Μάγουλα (bucae λατ. γλώσσα)
Τα μάγουλα σχηματίζουν και διαμορφώνουν τα πλευρικά τοιχώματα της στοματικής κοιλότητας και επίσης καλύπτονται με βλεννογόνο από την εσωτερική πλευρά.
Υπερώα (palatum λατ. γλώσσα)
Η υπερώα χωρίζεται σε δύο είδη - σκληρή και μαλακή.
Η σκληρή υπερώα βρίσκεται στο πάνω μέρος της στοματικής κοιλότητας και αποτελείται από οστέινη δομή, που καλύπτεται με βλεννογόνο. Συμμετέχει στην άρθρωση και χωρίζει τη στοματική κοιλότητα από τη ρινική κοιλότητα.
Η μαλακή υπερώα βρίσκεται στο πίσω μέρος της στοματικής κοιλότητας και αποτελείται από μυς και συνδετικό ιστό. Συμμετέχουν στη διαδικασία της κατάποσης, προστατεύοντας από τη διέλευση τροφής και υγρών στη ρινική κοιλότητα και την τραχεία, κατευθύνοντας την τροφή προς τον φάρυγγα.
Ούλα (gingivae λατ. γλώσσα)
Τα ούλα είναι πυκνές δομές, κατασκευασμένες από συνδετικό ιστό και καλυμμένες με βλεννογόνο επιθήλιο.
Ο ρόλος τους είναι να περιβάλλουν τη βάση των δοντιών, προστατεύοντάς τα από βακτήρια και διατηρώντας την υγεία του φατνιακού οστού.
Γλώσσα (lingua λατ. γλώσσα)
Η γλώσσα είναι ένας από τους ισχυρότερους μυς στο ανθρώπινο σώμα, που έχει ιδιαίτερα μεγάλη σημασία.
Έχει αναντικατάστατη συμμετοχή στη μάσηση, την κατάποση, καθώς και στην πραγματοποίηση των γευστικών αντιλήψεων. Επιπλέον, χάρη στη σύνθετη δομή της, το ανθρώπινο είδος είναι ικανό να μιλάει.
Η γλώσσα καλύπτεται με βλεννογόνο, που περιέχει θηλές, στις οποίες βρίσκονται οι γευστικοί υποδοχείς. Συμμετέχει στη μηχανική ανάμιξη της τροφής με το σάλιο και στην κατάποσή της.
Δόντια (dentes λατ. γλώσσα)
Τα δόντια είναι σκληρές δομές, που συμμετέχουν άμεσα στη μάσηση, θρυμματίζοντας την τροφή σε μικρότερα και εύκολα εύπεπτα σωματίδια.
Οι ενήλικες έχουν 32 δόντια, που χωρίζονται σε διαφορετικούς τύπους, ανάλογα με τις λειτουργίες - τομείς, κυνόδοντες, προγομφίοι και γομφίοι. Κάθε μία από αυτές τις ομάδες έχει συγκεκριμένο σχήμα, δομή και λειτουργία.
Σιελογόνοι αδένες (glandulae salivariae λατ. γλώσσα)
Οι σιελογόνοι αδένες είναι υπεύθυνοι για την παραγωγή και έκκριση του σάλιου, το οποίο υγραίνει την τροφή, διευκολύνει τη μάσηση, την κατάποση και αρχίζει τη διάσπαση των υδατανθράκων ήδη στη στοματική κοιλότητα.
Οι σιελογόνοι αδένες χωρίζονται σε ζεύγη και διακρίνονται κυρίως τρεις τύποι - υπογλώσσιοι, υπογνάθιοι και παρωτιδικοί.
Φάρυγγας (καταπίνων)
Ο φάρυγγας είναι μια μεταβατική δομή μεταξύ της στοματικής κοιλότητας και του οισοφάγου.
Συμμετέχει στη διαδικασία της κατάποσης και εμποδίζει την τροφή και το σάλιο να εισέλθουν στην τραχεία.
Αμυγδαλές (τόνζιλες)
Οι αμυγδαλές αποτελούν λεμφοειδείς δομές. Έχουν σημαντική σημασία για το ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς λειτουργούν ως φραγμός μεταξύ του εξωτερικού κόσμου και του αναπνευστικού μας συστήματος, παγιδεύοντας παθογόνα που εισέρχονται με τον αέρα στο στόμα και τις αναπνευστικές οδούς.
Όλες οι δομές που βρίσκονται στη στοματική κοιλότητα λειτουργούν σε πλήρη συντονισμό, ώστε να μπορούν να πραγματοποιηθούν σωστά οι διαδικασίες που εκτελούνται από αυτήν.
Λειτουργίες του στόματος, των δοντιών και των ούλων
Όλες οι δομές στη στοματική κοιλότητα παίζουν κύριο ρόλο σε πολλές σημαντικές και αναντικατάστατες λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος.
Διατροφή
Στο στόμα αρχίζουν τα πρώτα βήματα στη διαδικασία της πέψης.
Οι κύριες λειτουργίες της στοματικής κοιλότητας κατά τη διατροφή είναι:
- Η μηχανική θρυμματισμός της τροφής - τα δόντια μηχανικά αλέθουν και θρυμματίζουν την τροφή σε μικρότερα σωματίδια, διευκολύνοντας έτσι την περαιτέρω χημική διάσπασή της στο στομάχι και τα έντερα.
- Ανάμιξη της τροφής με σάλιο - το σάλιο, που εκκρίνεται από τους ομώνυμους αδένες, είναι πλούσιο σε ένζυμα (κυρίως αμυλάση). Με αυτόν τον τρόπο, η διαδικασία διάσπασης ορισμένων θρεπτικών συστατικών (κυρίως υδατανθράκων) αρχίζει κυρίως στο στόμα.
- Κατάποση - η γλώσσα και η υπερώα βοηθούν στη διαμόρφωση του πολτού τροφής και τον κατευθύνουν προς τον φάρυγγα για κατάποση και φτάνουν στο στομάχι, περνώντας από τον οισοφάγο.
Επικοινωνία
Χάρη στη γλώσσα, τα χείλη και την υπερώα, οι άνθρωποι μπορούν να προφέρουν ήχους και λέξεις.
Τα δόντια παίζουν επίσης ρόλο στην άρθρωση ορισμένων ήχων, κυρίως των συμφώνων όπως “τ”, “δ”, “σ” και “ζ”.
Τα χείλη και οι μύες του προσώπου βοηθούν επίσης στην έκφραση διαφόρων συναισθημάτων, που αποτελούν σημαντικό μέρος της μη λεκτικής επικοινωνίας.
Γευστικές αντιλήψεις
Η γευστική αντίληψη πραγματοποιείται κυρίως από τη γλώσσα και την υπερώα, σε μικρότερο βαθμό.
Είναι καλυμμένα με υποδοχείς, που ονομάζονται γευστικοί βολβοί. Λαμβάνουν πληροφορίες για μια δεδομένη γεύση - γλυκό, αλμυρό, ξινό και πικρό. Στη συνέχεια, τις στέλνουν στον εγκέφαλο, ο οποίος τις επεξεργάζεται. Με αυτόν τον τρόπο, αισθανόμαστε τις διάφορες γεύσεις.
Προστασία του ανοσοποιητικού συστήματος
Η στοματική κοιλότητα παίζει επίσης σημαντική ανοσοποιητική λειτουργία.
Το σάλιο περιέχει ένζυμα, που δεν συμμετέχουν στην πέψη, αλλά στην ανοσοποιητική προστασία. Αυτά, μαζί με τα αντισώματα, προστατεύουν τη στοματική κοιλότητα και ολόκληρο τον οργανισμό από βακτήρια και άλλα παθογόνα που εισέρχονται σε αυτά.
Τύποι ασθενειών της στοματικής κοιλότητας, των δοντιών και των ούλων
Λόγω της άμεσης και συνεχούς έκθεσης σε παράγοντες του εξωτερικού περιβάλλοντος, οι ασθένειες της στοματικής κοιλότητας, των δοντιών και των ούλων είναι συχνές και μπορούν να έχουν σοβαρές συνέπειες για τη γενική υγεία.
Οι ασθένειες μπορεί να είναι:
- Τερηδόνα - καταστροφή του σμάλτου και της οδοντίνης (στρώματα του υγιούς οδοντικού καλύμματος). Πιο συχνά προκαλείται από διαταραχές στην οξύτητα και τη φυσική χλωρίδα στο στόμα. Οδηγεί σε πόνο κατά τη μάσηση, κατανάλωση κρύων ή ζεστών τροφών και ποτών, καθώς και σε όξινες και στυφές τροφές. Αν παραμεληθεί το πρόβλημα, η λοίμωξη επιδεινώνεται και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε απώλεια δοντιού.
- Ουλίτιδα - φλεγμονή των ούλων, που πιο συχνά προκαλείται από τη συσσώρευση οδοντικής πλάκας (βακτήρια και υπολείμματα) κατά μήκος της γραμμής των ούλων. Τα συμπτώματα σχετίζονται με πρήξιμο και ερυθρότητα των ούλων, αυξημένη ευαισθησία και αιμορραγία κατά την επαφή και το βούρτσισμα των δοντιών. Αν παραμεληθεί, οδηγεί στην ανάπτυξη περιοδοντίτιδας.
- Περιοδοντίτιδα - προχωρημένη μορφή φλεγμονής των ούλων, που φτάνει στις υποστηρικτικές δομές του οδοντικού μηχανισμού (φατνιακό οστό). Συχνά οδηγεί σε απώλεια δοντιού, και σε πιο σοβαρές περιπτώσεις - καταστροφή του οστικού ιστού.
- Στοματική καντιντίαση - ονομάζεται επίσης τσίχλα και αποτελεί λοίμωξη που προκαλείται από την υπερβολική ανάπτυξη του μύκητα Candida albicans. Εκδηλώνεται με την εμφάνιση λευκών επικαθίσεων στη γλώσσα, την εσωτερική πλευρά των μάγουλων και την υπερώα, καθώς και αυξημένη ευαισθησία και πόνο στο στόμα.
- Αλίτωση (κακή αναπνοή) - οι αιτίες της μπορεί να είναι πολλές - από αυξημένη βακτηριακή δραστηριότητα και διαταραγμένη μικροβιακή ισορροπία στη στοματική κοιλότητα, μέχρι ασθένειες των ούλων και των δοντιών, ξηροστομία, διαταραγμένη οξύτητα και άλλα. Επηρεάζει κυρίως τις κοινωνικές επαφές και αλληλεπιδράσεις, καθώς συχνά αποτελεί σύμπτωμα άλλης ασθένειας.
- Στοματικός καρκίνος - γενικός όρος για διάφορα κακοήθη νεοπλάσματα. Επηρεάζει τη στοματική κοιλότητα και τις δομές της. Οι πιο συνηθισμένοι είναι ο καρκίνος της γλώσσας, των ούλων και των μάγουλων, με ποικίλα συμπτώματα - εμφάνιση υπόλευκης βλάβης, συχνά επώδυνης, αιμορραγία, πρήξιμο, πόνος.
Η φροντίδα της στοματικής κοιλότητας, καθώς και η τακτική επίσκεψη στον οδοντίατρο είναι εξαιρετικά σημαντικές για την πρόληψη και την έγκαιρη ανίχνευση αυτών των ασθενειών. Η χρήση ποιοτικών ιατρικών οδοντοκρεμών και στοματικών διαλυμάτων είναι κρίσιμη, καθώς και το τακτικό και σωστό βούρτσισμα των δοντιών και της γλώσσας.
Η φροντίδα του σώματος αρχίζει από τη φροντίδα του στόματος.
Συχνές ερωτήσεις
Μπορεί η αιτία της κακής αναπνοής να κρύβεται σε διαταραγμένη οξύτητα στο στόμα;
Ναι, η διαταραγμένη οξύτητα οδηγεί σε ανισορροπία στη βακτηριακή μικροχλωρίδα, η οποία μπορεί να προκαλέσει σήψη και κακή αναπνοή.
Είναι επικίνδυνη η τερηδόνα;
Από μόνη της, η τερηδόνα δεν είναι επικίνδυνη, αλλά η παραμέλησή της οδηγεί σε πιο σοβαρές καταστάσεις, που μπορεί να οδηγήσουν σε εξαγωγή δοντιών.
Μπορεί να αναπτυχθεί καρκίνος της γλώσσας;
Ναι, ο καρκίνος της γλώσσας είναι σχετικά συχνός.
1 коментар
Много полезно четиво!
Αφήστε σχόλιο