Αναμφίβολα όλοι σας έχετε υποφέρει από πόνους στο λαιμό. Συνήθως προκαλούνται από φλεγμονώδη διαδικασία σε κάποια δομή ή όργανο στην ανατομική περιοχή, με την πιο συχνή περίπτωση να είναι η φαρυγγίτιδα.
Σε αυτό το άρθρο θα γνωρίσετε τις πιο συχνές αιτίες της φλεγμονής του φάρυγγα και τους τρόπους αντιμετώπισής της.
Τι είναι η φαρυγγίτιδα
Η φαρυγγίτιδα είναι ο ιατρικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την φλεγμονή του φάρυγγα.
Ο φάρυγγας ονομάζεται η περιοχή στο πίσω μέρος του λαιμού μεταξύ των αμυγδαλών και των φωνητικών χορδών (λάρυγγας). Οι άνθρωποι αναφέρονται σε αυτή την κατάσταση με τις λέξεις “με πονάει ο λαιμός”, με τις πιο συχνές αιτίες για την εμφάνιση της φλεγμονής να είναι βακτηριακές ή ιογενείς λοιμώξεις.
Τύποι φαρυγγίτιδας
Οι τύποι φαρυγγίτιδας χωρίζονται σε διάφορες ταξινομήσεις, με μία να βασίζεται στον αιτιολογικό παράγοντα και μία άλλη να βασίζεται στη διάρκεια και τον τύπο της εξέλιξης.
Τύποι φαρυγγίτιδας ανάλογα με τον αιτιολογικό παράγοντα
Οι τύποι φαρυγγίτιδας ανάλογα με τον αιτιολογικό παράγοντα είναι δύο - ιογενής φαρυγγίτιδα και βακτηριακή φαρυγγίτιδα.
Η ιογενής φαρυγγίτιδα είναι ο πιο συχνός τύπος της νόσου, που προκαλείται από διάφορους ιογενείς παράγοντες. Χαρακτηριστικό αυτών των λοιμώξεων είναι ότι συνήθως το σώμα τις απομονώνει και τις περιορίζει μέσα σε λίγες ημέρες, χωρίς να απαιτείται θεραπεία (εκτός από μερικές φορές συμπτωματική).
Οι πιο συχνοί αιτιολογικοί παράγοντες πονόλαιμου από ιούς είναι:
-
Ρινοϊοί (Rhinoviridae)- αυτοί είναι ο αιτιολογικός παράγοντας του “κρυολογήματος” (ναι, το κρυολόγημα δεν είναι συνέπεια της έκθεσης στο κρύο, αλλά από ιό).
-
Ιοί της γρίπης- οι αιτιολογικοί παράγοντες της γρίπης Α και Β
-
Παραγριπικοί ιοί
-
Αδενοϊοί - άλλοι συχνοί αιτιολογικοί παράγοντες λοιμώξεων των ανώτερων αναπνευστικών οδών, που προκαλούν πονόλαιμο.
-
Ιός Επστάιν-Μπαρ- αυτός είναι ο αιτιολογικός παράγοντας της μονοπυρήνωσης. Μερικές φορές εξελίσσεται με αρκετά σοβαρά συμπτώματα, με τους πόνους στο λαιμό να μένουν σε δεύτερο πλάνο.
-
Κοξακιοϊοί - αυτοί είναι οι αιτιολογικοί παράγοντες της ερπαγγίνας. Πρόκειται για μια νόσο που χαρακτηρίζεται από καταρροϊκή φλεγμονή του λαιμού, συνοδευόμενη από επώδυνες φουσκάλες και κυστίδια.
Στην βακτηριακή φαρυγγίτιδα ο πιο συχνός αιτιολογικός παράγοντας είναι το βακτήριο Streptococcus pyogenes - στρεπτόκοκκος ομάδας Α. Αυτό το βακτήριο κατοικεί στη ρινική μας κοιλότητα και σε πτώση της ανοσίας προκαλεί φλεγμονή. Άλλα στελέχη του γένους Στρεπτόκοκκος επίσης συχνά μπορούν να προκαλέσουν φαρυγγίτιδα.
Υπάρχουν και άλλες ειδικές βακτηριακές λοιμώξεις, που εκδηλώνονται με πολλαπλά συμπτώματα, μερικά από τα οποία είναι ο πονόλαιμος. Παραδείγματα αυτών είναι η γονοκοκκική φαρυγγίτιδα και η διφθερίτιδα.
Η γονοκοκκική φαρυγγίτιδα προκαλείται από το ίδιο βακτήριο που οδηγεί στη σεξουαλικά μεταδιδόμενη νόσο γονόρροια. Η διφθερίτιδα, από την άλλη, αποτελεί μια πολύ σοβαρή βακτηριακή λοίμωξη, που προκαλείται από το Corynebacterium diphtheriae.
Η μυκητιακή φαρυγγίτιδα είναι η πιο σπάνια μορφή φαρυγγίτιδας. Προκαλείται από μύκητες και παρατηρείται σε ανθρώπους με μειωμένη ανοσία. Η εμφάνιση τέτοιου είδους φαρυγγίτιδας οδηγεί αμέσως τον κλινικό ιατρό να διεξάγει εξετάσεις για HIV και άλλες ανοσοκατασταλτικές ασθένειες. Ο πιο συχνός αιτιολογικός παράγοντας είναι οι μύκητες του γένους Candida.
Τύποι φαρυγγίτιδας ανάλογα με την εξέλιξή τους
Ανάλογα με την εξέλιξη της νόσου, οι τύποι φαρυγγίτιδας είναι πάλι δύο - οξεία και χρόνια.
Η οξεία φαρυγγίτιδα ξεκινά με ξαφνική φλεγμονή του λαιμού, που διαρκεί για σύντομο χρονικό διάστημα - συνήθως λιγότερο από μία εβδομάδα. Μπορεί να προκληθεί τόσο από βακτήρια όσο και από ιούς, για τους οποίους είναι πιο χαρακτηριστικό.
Η χρόνια φαρυγγίτιδα αποτελεί επίμονη φλεγμονή ή ερεθισμό του λαιμού, που μπορεί να διαρκέσει για εβδομάδες. Συχνότερα συνδέεται με μη λοιμώδεις αιτιολογικούς παράγοντες ή υποκείμενες ασθένειες.
Οι αιτίες για την ανάπτυξη χρόνιας φλεγμονής του φάρυγγα είναι:
-
Παράγοντες και ερεθιστικά του περιβάλλοντος - κάπνισμα, ατμοσφαιρική ρύπανση και έκθεση σε χημικές ουσίες
-
Αλλεργίες - μπορούν να προκαλέσουν χρόνια φλεγμονώδη αντίδραση.
-
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ)- η επιστροφή υδροχλωρικού οξέος από το στομάχι προς τον οισοφάγο και τον φάρυγγα μπορεί να είναι σημαντική αιτία φαρυγγίτιδας.
-
Χρόνια ιγμορίτιδα
-
Έκθεση σε ξηρό αέρα (από κλιματιστικά, για παράδειγμα).
Παράγοντες κινδύνου
Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης φαρυγγίτιδας.
Ένας από τους κύριους είναι η έκθεση σε λοιμώδεις παράγοντες. Τα παιδιά και οι μαθητές, για παράδειγμα, λόγω της συχνότερης επαφής με ασθενείς και της συγκέντρωσης μεγάλου αριθμού ανθρώπων, έχουν υψηλότερο κίνδυνο για οξεία φαρυγγίτιδα.
Κατά την φθινοπωρινή-χειμερινή περίοδο οι συνθήκες είναι πιο ευνοϊκές για την εξάπλωση των ιών. Ακριβώς γι' αυτό η συχνότητα των φαρυγγίτιδων, ιδιαίτερα ιογενούς προέλευσης, είναι υψηλότερη αυτή την περίοδο.
Η επαφή με ασθενείς επίσης αυξάνει τον κίνδυνο φαρυγγίτιδας. Εργασιακό περιβάλλον που σχετίζεται με την επικοινωνία με πολλούς ανθρώπους ή τη φροντίδα ασθενών (ιατρικό προσωπικό) αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης φαρυγγίτιδας.
Άλλοι παράγοντες που φέρουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης φαρυγγίτιδας είναι:
-
Αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα - στρες, χρόνιες ασθένειες, ανοσοκατασταλτική θεραπεία σε ορισμένες αυτοάνοσες ασθένειες και άλλες καταστάσεις που οδηγούν σε συμβιβασμό του ανοσοποιητικού συστήματος, προδιαθέτουν για την ανάπτυξη τέτοιου είδους κοινών λοιμώξεων.
-
Ερεθιστικά - καπνός τσιγάρου, χημική ρύπανση του αέρα, αυξημένη συγκέντρωση σωματιδίων σκόνης, χαμηλή υγρασία.
-
Αλλεργίες - μη αντιμετωπισμένες αλλεργικές καταστάσεις οδηγούν σε συσσώρευση μεσολαβητών της φλεγμονής.
-
ΓΟΠ - χημικά ερεθιστικά, όπως το υδροχλωρικό οξύ από το στομάχι, αποδυναμώνουν την τοπική ανοσία και δημιουργούν συνθήκες για φλεγμονή.
Συμπτώματα φαρυγγίτιδας
Τα συμπτώματα της φαρυγγίτιδας μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με την αιτία της εμφάνισής της.
Γενικά, αυτά είναι:
-
Πόνος και ερεθισμός στο λαιμό - φυσικά, αυτό είναι το πιο χαρακτηριστικό σημάδι, που μπορεί να ποικίλλει από ελαφρύ ερεθισμό έως πολύ έντονο πόνο κατά την κατάποση.
-
Οδυνοφαγία - όρος που περιγράφει τη δυσκολία στην κατάποση, συχνότερα λόγω του πόνου. Μερικές φορές οι ασθενείς δεν μπορούν να καταπιούν ούτε σάλιο ή νερό.
-
Κόκκινο και πρησμένο λαιμό - το πίσω μέρος του λαιμού μπορεί να φαίνεται φλεγμονώδες και να έχει έντονο κόκκινο χρώμα.
-
Λεμφαδενίτιδα - όρος που σημαίνει φλεγμονή των λεμφαδένων. Συχνότερα, αυτοί που βρίσκονται στον λαιμό ή κάτω από την κάτω γνάθο μεγαλώνουν, και συχνά γίνονται ευαίσθητοι και επώδυνοι.
-
Βραχνή φωνή - η φλεγμονή μπορεί να φτάσει στις φωνητικές χορδές και να προκαλέσει αλλαγές στον τόνο της φωνής.
-
Ξηρότητα στο λαιμό - πιο συχνό σύμπτωμα σε φαρυγγίτιδα που προκαλείται από περιβαλλοντικούς παράγοντες.
-
Βήχας - ξηρός ή παραγωγικός (με φλέγματα) βήχας μπορεί να συνοδεύει τη φαρυγγίτιδα. Αυτό το σύμπτωμα είναι πιο χαρακτηριστικό για τις ιογενείς λοιμώξεις.
Υπάρχουν και άλλα συμπτώματα, που μπορεί να είναι παρόντα ή να απουσιάζουν, ανάλογα με τον συγκεκριμένο αιτιολογικό παράγοντα.
Αυτά μπορεί να είναι τα εξής:
-
Πυρετός και υψηλή θερμοκρασία - συχνά παρατηρείται σε βακτηριακές ή ιογενείς λοιμώξεις.
-
Πονοκέφαλος - συνοδεύει τον υψηλό πυρετό και τη γενική αδιαθεσία.
-
Κόπωση - ασυνήθιστη κούραση συχνά προμηνύει την έναρξη λοίμωξης, ανεξάρτητα αν πρόκειται για φαρυγγίτιδα ή άλλη.
-
Λευκές πλάκες ή πύον - Αυτά είναι χαρακτηριστικά για την πυώδη αμυγδαλίτιδα και αποτελούν σίγουρη απόδειξη ότι πρόκειται για βακτηριακή φαρυγγίτιδα.
-
Πόνοι στους μύες και το σώμα- κανονικό σύμπτωμα για κάθε είδους λοιμώξεις
-
Ναυτία και έμετος - χαρακτηριστικό σε μικρά παιδιά με βακτηριακή φαρυγγίτιδα.
Ο καθένας μπορεί να αναγνωρίσει αυτά τα συμπτώματα, τα οποία έχουμε βιώσει όχι μία ή δύο φορές, σε συνδυασμούς ή μεμονωμένα.
Διάγνωση και εξετάσεις
Η διάγνωση της φαρυγγίτιδας πραγματοποιείται γρήγορα από έναν έμπειρο κλινικό μέσω λήψης λεπτομερούς ιστορικού από τον ασθενή (ιστορικό της νόσου, πότε ξεκίνησε, ποια συμπτώματα και παράπονα υπάρχουν), καθώς και φυσικής εξέτασης.
Συνήθως ο ιατρικός ειδικός μπορεί πολύ γρήγορα να προσανατολιστεί για την προέλευση του αιτιολογικού παράγοντα - αν είναι βακτηριακός, ιογενής ή αποτέλεσμα περιβαλλοντικών παραγόντων.
Για την απόδειξη ενός συγκεκριμένου λοιμώδους παράγοντα απαιτείται η διεξαγωγή πρόσθετων εξετάσεων.
Αυτές μπορεί να είναι οι εξής:
-
Γρήγορο τεστ στρεπτόκοκκου - χρησιμοποιείται σε υποψία για πυώδη αμυγδαλίτιδα, που προκαλείται από στρεπτόκοκκους ομάδας Α. Στην κλινική πρακτική αυτό το τεστ χρησιμοποιείται σπάνια, λόγω των παθογνωμονικών για την πυώδη αμυγδαλίτιδα πλακών και πυώδων αποθέσεων στον φάρυγγα και τις αμυγδαλές. Αυτά είναι αρκετά ως απόδειξη για την έναρξη αντιβιοτικής θεραπείας.
-
Καλλιέργεια φαρυγγικού εκκρίματος - χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια ύποπτου βακτηριακού στελέχους, αλλά χρειάζεται περισσότερο χρόνο, συνήθως 1-2 ημέρες. Μπορεί να βοηθήσει στην ανίχνευση άλλου μικροβίου, υπεύθυνου για τη φλεγμονή.
-
Ειδικές ορολογικές εξετάσεις - σε υποψίες για ορισμένες ιογενείς λοιμώξεις, όπως η μονοπυρήνωση, αναζητείται συγκεκριμένος αιτιολογικός παράγοντας με διάφορα τεστ, όπως για παράδειγμα το μονοσποτ τεστ για Επστάιν-Μπαρ.
-
Τεστ για άλλες ιογενείς λοιμώξεις - σε υποψία ότι η φαρυγγίτιδα προκαλείται από αδενοϊό ή ιό της γρίπης, μπορεί να διεξαχθεί PCR τεστ, κάτι που είναι σπάνια πρακτική, καθώς η θεραπεία είναι έτσι κι αλλιώς συμπτωματική.
Αν ο γιατρός δεν υποψιάζεται την παρουσία λοιμώδους παράγοντα, τότε μπορεί να διατάξει εξετάσεις για αλλεργίες, που να εξηγούν την κατάσταση.
Θεραπεία φαρυγγίτιδας
Αφού προσδιοριστεί ο αιτιολογικός παράγοντας της φαρυγγίτιδας, ο γιατρός μπορεί να προχωρήσει στη συνταγογράφηση θεραπείας.
Η φαρυγγίτιδα μπορεί να θεραπευτεί με διάφορους τρόπους:
-
Συμπτωματικά - αντιφλεγμονώδη φάρμακα από την ομάδα των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών, όπως η ιβουπροφαίνη, η νιμεσουλίδη και άλλα σκευάσματα αυτής της κατηγορίας, βοηθούν στην καταστολή της σύνθεσης προφλεγμονωδών ουσιών (προσταγλανδίνες). Με αυτόν τον τρόπο καταστέλλουν το οίδημα, την ερυθρότητα και τον πόνο. Ανοσοδιεγερτικά (σκευάσματα όπως το Biozin και το ισοπρινοσίνη) συχνά συνταγογραφούνται σε ιογενείς λοιμώξεις, με σκοπό να βοηθήσουν τον οργανισμό να εξαλείψει τη λοίμωξη πιο γρήγορα.
-
Αντιβιοτικά- χρησιμοποιούνται σε βακτηριακές λοιμώξεις. Τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα είναι οι αμινοπενικιλίνες, τα μακρολίδια και σπανιότερα οι κεφαλοσπορίνες. Η επιλογή του αντιβιοτικού γίνεται κατά την κρίση του γιατρού ή σύμφωνα με τα αποτελέσματα του αντιβιογράμματος και τον συγκεκριμένο αιτιολογικό παράγοντα.
-
Αντιμετώπιση αλλεργιών - τα αντιισταμινικά χρησιμοποιούνται για την καταστολή των αλλεργικών αντιδράσεων, έχοντας θετική επίδραση και στη φαρυγγίτιδα, άμεσα και έμμεσα.
-
Θεραπεία υποκείμενων ασθενειών- για παράδειγμα, σε φαρυγγίτιδα που οφείλεται σε ΓΟΠ, η θεραπεία της παλινδρομικής νόσου οδηγεί στην υποχώρηση της χρόνιας φλεγμονώδους διαδικασίας στο λαιμό.
Πότε να συμβουλευτείτε γιατρό
Η φαρυγγίτιδα, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, δεν απαιτεί συμβουλευτική με γιατρό, καθώς συχνότερα προκαλείται από ιούς, τους οποίους το σώμα αυτοπεριορίζει σε σύντομο χρονικό διάστημα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, είναι καλό να ζητήσετε τη γνώμη ειδικού, με σκοπό την αποφυγή πιθανών επιπλοκών και την εξασφάλιση πιο αποτελεσματικής και κατάλληλης θεραπείας.
Πότε είναι απαραίτητη η συμβουλευτική με γιατρό:
-
Σε πιο παρατεταμένα συμπτώματα - φαρυγγίτιδα που δεν υποχωρεί για περίοδο 5-7 ημερών αποτελεί καλό λόγο για να ζητήσετε τη γνώμη έμπειρου ειδικού. Πιθανότατα πρόκειται για βακτηριακή λοίμωξη, που απαιτεί αντιβιοτική θεραπεία.
-
Υψηλή θερμοκρασία (πάνω από 38,5 βαθμούς) - χαρακτηριστική και για τους ιούς, η υψηλή θερμοκρασία για περίοδο μεγαλύτερη από 2-3 ημέρες είναι ένδειξη βακτηριακής λοίμωξης ή ακόμα και επιπλοκής από τέτοια, όπως αμυγδαλίτιδα (φλεγμονή των αμυγδαλών) ή περιαμυγδαλικό απόστημα.
-
Υπερβολικά έντονος πόνος, πρόβλημα με την κατάποση
-
Λεμφαδενίτιδα - σε έντονα πρησμένους λεμφαδένες είναι καλό να συμβουλευτείτε γιατρό, μπορεί να πρόκειται για κυτταρομεγαλοϊό ή μονοπυρήνωση.
-
Έντονος πονοκέφαλος ή πόνος στα αυτιά - αυτό είναι σημάδι εξάπλωσης της λοίμωξης και λόγος για τη διεξαγωγή συμβουλευτικής με ιατρικό ειδικό.
Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν το σώμα τους και συνήθως ξέρουν πότε είναι απλώς “κρυωμένοι” και πότε συμβαίνει κάτι πιο σοβαρό με τον οργανισμό τους.
Αν θεωρείτε ότι υπάρχει λόγος ανησυχίας με βάση τα παραπάνω συμπτώματα, μπορείτε να αποφύγετε επιπλοκές και να επιταχύνετε τη διαδικασία επούλωσης με επίσκεψη σε γιατρό.
Συχνές ερωτήσεις
Ποια είναι η πιο συχνή αιτία φαρυγγίτιδας;
Οι πιο συχνές αιτίες πονόλαιμου είναι οι ιοί, ακολουθούμενοι από τις βακτηριακές λοιμώξεις.
Πώς θεραπεύεται η φαρυγγίτιδα;
Ανάλογα με τον αιτιολογικό παράγοντα - μπορεί να θεραπευτεί συμπτωματικά, με αντιβιοτικά ή μέσω θεραπείας της υποκείμενης ασθένειας, στην οποία οφείλεται η φλεγμονή στο λαιμό.
Είναι η φαρυγγίτιδα επικίνδυνη;
Στις περισσότερες περιπτώσεις όχι, αλλά παρ' όλα αυτά, υπό ορισμένες συνθήκες και με συγκεκριμένους αιτιολογικούς παράγοντες, είναι σημαντικό να ληφθεί έγκαιρα κατάλληλη θεραπεία με σκοπό την αποφυγή επιπλοκών.
1 коментар
Добре написана статия! Аз често имам проблеми с гърлото и вече знам, че е важно да пия повече течности и да избягвам студени напитки. Лекувам се главно с билков чай и мед
Αφήστε σχόλιο