Κόκκινο μούρο (κράνμπερι) – οφέλη και θεραπευτικές ιδιότητες

Αναζητάτε έναν φυσικό τρόπο για να ενισχύσετε την υγεία σας;

Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα - επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις, εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, στομαχική δυσφορία. 

Ωστόσο, η συμβατική θεραπεία, στην οποία οι περισσότεροι από αυτούς στρέφονται, συχνά προσφέρει μόνο προσωρινή ανακούφιση. Τα συμπτώματα υποχωρούν για λίγο, αλλά με τον καιρό οι ενοχλήσεις επιστρέφουν και διαταράσσουν ξανά τον καθημερινό ρυθμό. 

Αναζητώντας πιο διαρκείς λύσεις, το ενδιαφέρον για τη λαϊκή ιατρική αυξάνεται, και ανάμεσα στα φυσικά μέσα που χρησιμοποιούνται εδώ και αιώνες, ξεχωριστή θέση κατέχει το κράνμπερι - ένας μικρός καρπός με θεραπευτικές ιδιότητες που έχουν επιβεβαιωθεί από τη σύγχρονη επιστήμη. 

Χάρη στη θρεπτική του σύσταση και τις δραστικές του ουσίες, το κράνμπερι βρίσκει εφαρμογή στη σύγχρονη φυτοθεραπεία, η οποία στοχεύει στην πρόληψη ουρολογικών προβλημάτων όπως η κυστίτιδα και οι επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος. 

Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε ποια είναι τα κύρια οφέλη του κράνμπερι, σε τι βοηθά και με ποιους τρόπους μπορεί να λαμβάνεται πιο αποτελεσματικά για πρόληψη και ενδυνάμωση του οργανισμού. 

Ορισμός και βοτανική ταξινόμηση

Το κράνμπερι (Vaccinium vitis-idaea) είναι ένας αειθαλής, χαμηλόκορμος θάμνος με έρποντα στελέχη και βρώσιμους καρπούς, που ανήκει στην οικογένεια των Ερεικοειδών. Το φυτό ξεχωρίζει για την εξαιρετική του ανθεκτικότητα και αντέχει σε θερμοκρασίες κάτω από -40°C. Τα φύλλα του είναι μικρά και συμπαγή, ενώ τα άνθη του - σκουρορόδινα, σε σχήμα που θυμίζει κεφάλι γερανού. Από εκεί προέρχεται και η αγγλική ονομασία του καρπού, cranberry. Οι καρποί του είναι μεγαλύτεροι από τα φύλλα και έχουν έντονο κόκκινο χρώμα.

Ιστορία και προέλευση

Το κράνμπερι χρησιμοποιείται από τα αρχαία χρόνια από τις ινδιάνικες φυλές της Βόρειας Αμερικής - τόσο ως τροφή όσο και ως φυσικό φαρμακευτικό μέσο για την αντιμετώπιση πληγών, τη μείωση του πυρετού και την ανακούφιση από λοιμώξεις. Αργότερα, η γνώση για αυτόν τον μικρό αλλά πολύτιμο καρπό πέρασε στην Ευρώπη, όπου σταδιακά βρήκε τη θέση του στη λαϊκή ιατρική. Στην ευρωπαϊκή και την ελληνική παράδοση χρησιμοποιείται κυρίως για τη διατήρηση της υγείας του ουροποιητικού συστήματος και των νεφρών. 

Σήμερα το κράνμπερι είναι ευρέως διαδεδομένο στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Εκτός από τη χρήση του στη βιομηχανία τροφίμων (χυμοί, σάλτσες και αποξηραμένοι καρποί), εκτιμάται ιδιαίτερα και στη φαρμακευτική, όπου διατίθεται σε μορφή συμπυκνωμένων εκχυλισμάτων, καψουλών και δισκίων για πρόληψη και γενική ενίσχυση του οργανισμού.

Άγριες έναντι καλλιεργούμενων ποικιλιών

Τα άγρια κράνμπερι αναπτύσσονται σε φυσικό περιβάλλον, κυρίως σε ορεινές περιοχές με πιο ψυχρό και υγρό κλίμα. Οι καρποί τους είναι μικρότεροι και συλλέγονται με το χέρι, κάτι που κάνει τη συγκομιδή πιο περιορισμένη και απαιτητική. Αντίθετα, οι καλλιεργούμενες ποικιλίες καλλιεργούνται σε εξειδικευμένες φυτείες, όπου οι συνθήκες είναι ελεγχόμενες. Αυτό επιτρέπει την παραγωγή πιο ομοιογενών καρπών και σταθερών ποσοτήτων, καθιστώντας τους πιο προσιτούς για μαζική παραγωγή.

Σύγκριση μεταξύ αμερικανικού και ευρωπαϊκού κράνμπερι

Το ευρωπαϊκό κράνμπερι (Vaccinium oxycoccos) είναι άγριος τύπος με πιο όξινη γεύση. Είναι λιγότερο διαθέσιμο και χρησιμοποιείται κυρίως στην παρασκευή σπιτικών μαρμελάδων και κομπόστας. Το αμερικανικό (Vaccinium macrocarpon), αντίθετα, είναι καλλιεργημένος τύπος με μεγαλύτερους, ζουμερούς καρπούς πλούσιους σε βιοδραστικές ουσίες. Γι’ αυτό αποτελεί προτιμώμενη επιλογή για βιομηχανική παραγωγή χυμών, αποξηραμένων καρπών, βαμμάτων και διατροφικών συμπληρωμάτων.

Βιοδραστικές ουσίες (αντιοξειδωτικά, προανθοκυανιδίνες, φλαβονοειδή)

Το κράνμπερι περιέχει ποικιλία βιοδραστικών ενώσεων. Οι πιο σημαντικές είναι οι προανθοκυανιδίνες, χαρακτηριστικές για τον καρπό αυτό, οι οποίες απαντώνται σε πολύ μεγαλύτερες ποσότητες σε σχέση με άλλα μούρα. Εκτός από αυτές, οι καρποί περιέχουν φλαβονοειδή, ανθοκυανίνες και πολυφαινόλες, που προσδίδουν το έντονο κόκκινο χρώμα και τη στυφή γεύση. Στη σύνθεση περιλαμβάνονται επίσης βιταμίνη C και οργανικά οξέα, που ενισχύουν τη γεύση και τη διατροφική αξία του καρπού. 

Θερμιδική αξία και διατροφικό προφίλ

Οι φρέσκοι καρποί έχουν χαμηλή ενεργειακή αξία - περίπου 46 θερμίδες ανά 100 γραμμάρια. Περιέχουν ελάχιστες ποσότητες λιπών και πρωτεϊνών, αλλά είναι πλούσιοι σε φυτικές ίνες που βοηθούν την πέψη. Ο καρπός είναι πηγή βιταμινών C, E και K, καθώς και μετάλλων όπως ο χαλκός και το μαγγάνιο. 

Οι αποξηραμένες κόκκινες βατόμουρες (κράνμπερι) όμως έχουν σημαντικά υψηλότερη θερμιδική αξία - περίπου 300 θερμίδες ανά 100 γραμμάρια, καθώς κατά την επεξεργασία οι φυσικές ζάχαρες των καρπών συμπυκνώνονται. Ως αποτέλεσμα, η γεύση γίνεται πιο γλυκιά και η ενεργειακή αξία υψηλότερη σε σύγκριση με τους φρέσκους καρπούς.

Βελτίωση της υγείας του ουροποιητικού συστήματος

Το κράνμπερι είναι πιο γνωστό για την προληπτική του δράση έναντι των ουρολοιμώξεων, ιδιαίτερα σε γυναίκες με επαναλαμβανόμενες κυστίτιδες. Σύμφωνα με συστηματική ανασκόπηση της Cochrane (2023), η τακτική χρήση προϊόντων με κράνμπερι μειώνει την πιθανότητα υποτροπών έως και κατά 26%.  

Υποστήριξη του καρδιαγγειακού συστήματος

Τα αντιοξειδωτικά και οι πολυφαινόλες του καρπού υποστηρίζουν τη φυσιολογική λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων και συμβάλλουν στη διατήρηση ενός υγιούς λιπιδαιμικού προφίλ. Μειώνουν τον κίνδυνο οξειδωτικών βλαβών και βοηθούν στον έλεγχο της χοληστερόλης. Κλινική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Nutrition (2022) έδειξε βελτίωση της αγγειακής ελαστικότητας σε άτομα που κατανάλωναν ροφήματα με εκχύλισμα κράνμπερι για διάστημα 12 εβδομάδων. 

Βελτίωση της πέψης και του εντερικού μικροβιώματος

Σε 100 γραμμάρια κράνμπερι υπάρχουν περίπου 4-5 γραμμάρια φυτικών ινών, που διευκολύνουν την κινητικότητα του εντέρου και διατηρούν τη φυσιολογική ισορροπία της εντερικής χλωρίδας. Νεότερες έρευνες δείχνουν ότι το κράνμπερι μπορεί να διεγείρει την ανάπτυξη ωφέλιμων βακτηρίων όπως τα Lactobacillus και Bifidobacterium, γεγονός που υποστηρίζει τη συνολική πεπτική λειτουργία.

Αντιοξειδωτική προστασία και ενίσχυση του ανοσοποιητικού

Οι ανθοκυανίνες, τα φλαβονοειδή και η βιταμίνη C μειώνουν το οξειδωτικό στρες και προστατεύουν τα κύτταρα από βλάβες. Αυτό ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, ιδιαίτερα τους ψυχρούς μήνες, όταν ο οργανισμός είναι πιο ευάλωτος σε ιούς και κρυολογήματα. Σύμφωνα με έρευνα των Nantz et al. (2013), η πρόσληψη πολυφαινολών από κράνμπερι διεγείρει τη δραστηριότητα βασικών κυττάρων που ευθύνονται για την ταχεία ανοσολογική απόκριση σε λοιμώξεις.

Οφέλη για το δέρμα και τα μαλλιά 

Η κατανάλωση κράνμπερι συμβάλλει όχι μόνο στην εσωτερική υγεία, αλλά και στην εξωτερική εμφάνιση. Τα αντιοξειδωτικά του καρπού περιορίζουν τις οξειδωτικές βλάβες και τις φλεγμονώδεις διεργασίες που επιταχύνουν τη γήρανση. Η βιταμίνη C διεγείρει τη σύνθεση του κολλαγόνου - πρωτεΐνης υπεύθυνης για τη σφριγηλότητα του δέρματος και την αντοχή των μαλλιών. Οι Johnson et al. (2024) διαπίστωσαν ότι το εκχύλισμα κόκκινων βατόμουρων (κράνμπερι) ενισχύει την απελευθέρωση του προκολλαγόνου Ι - βασικού στοιχείου για την πυκνότητα και την ανθεκτικότητα των ιστών. 

Μηχανισμός δράσης των δραστικών συστατικών

Η κύρια ωφέλεια του κράνμπερι για την υγεία του ουροποιητικού συστήματος οφείλεται στις προανθοκυανιδίνες (PACs) τύπου Α, οι οποίες εμποδίζουν την προσκόλληση της Escherichia coli (E. coli) στα τοιχώματα της ουροδόχου κύστης. Παράλληλα, οι ανθοκυανίνες, τα φλαβονοειδή και τα οργανικά οξέα παρουσιάζουν αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση, που συμβάλλει στη συνολική προστασία του οργανισμού.

Πώς αποτρέπει την προσκόλληση των βακτηρίων (E. coli) 

Οι προανθοκυανιδίνες (PACs) μεταβάλλουν τη δομή των βακτηριακών ινών, αποτρέποντας τα βακτήρια από το να προσκολληθούν στο επιθήλιο της ουροδόχου κύστης. Έτσι αποβάλλονται με τα ούρα και ο κίνδυνος νέων λοιμώξεων μειώνεται. Ο μηχανισμός αυτός είναι αποτελεσματικός στις βακτηριακές κυστίτιδες, πράγμα που σημαίνει ότι δεν επηρεάζει φλεγμονές μη βακτηριακής προέλευσης.

Φρέσκοι καρποί 

Οι φρέσκοι καρποί κράνμπερι έχουν χαμηλή θερμιδική αξία - περίπου 46 θερμίδες ανά 100 γραμμάρια. Με αυτή τη μορφή διατηρούνται όλα τα βιοδραστικά συστατικά που περιέχει ο καρπός. Λόγω της χαρακτηριστικής όξινης και στυφής γεύσης τους, σπάνια καταναλώνονται μόνοι τους. Συνήθως προστίθενται σε smoothies, επιδόρπια, σάλτσες και σαλάτες.

Χυμός από κράνμπερι 

Έτοιμα ροφήματα όπως χυμοί και σιρόπια - συμπυκνώματα με υψηλότερη περιεκτικότητα σε καρπό - είναι εύκολα στη χρήση, αλλά συχνά περιέχουν πρόσθετη ζάχαρη. Για το καλύτερο αποτέλεσμα, προτιμήστε εκδοχές χωρίς ζάχαρη ή φυσικά συμπυκνώματα.

Κάψουλες και συμπληρώματα διατροφής 

Οι κάψουλες, τα βάμματα και τα συμπληρώματα διατροφής παράγονται μέσω εκχύλισης των δραστικών συστατικών των καρπών και στη συνέχεια συμπυκνώνονται. Αυτή η μέθοδος εξασφαλίζει τυποποιημένη ποσότητα προανθοκυανιδινών (PACs) σε κάθε δόση.

Τσάι από κράνμπερι 

Το τσάι μπορεί να παρασκευαστεί τόσο από φρέσκους ή αποξηραμένους καρπούς όσο και από τα φύλλα του κράνμπερι. Η έγχυση των καρπών έχει πιο ήπια και ευχάριστα όξινη γεύση, ενώ το τσάι από φύλλα είναι πιο έντονο και ελαφρώς πικρό. 

Προτεινόμενη ημερήσια πρόσληψη 

Για να αποκομιστεί το μέγιστο όφελος από τα δραστικά συστατικά του κράνμπερι, είναι σημαντικό να τηρείται η κατάλληλη ημερήσια πρόσληψη ανάλογα με τη μορφή:

• Φρέσκοι καρποί - περίπου 100 γρ. ημερησίως.

• Χυμός - 240-280 ml μη ζαχαρούχου χυμού ημερησίως. Αν το προϊόν είναι γλυκανμένο ή σε μορφή σιροπιού, είναι προτιμότερο να αραιώνεται με νερό.

• Βάμμα - η δοσολογία εξαρτάται από τη συγκέντρωση. Συνήθως λαμβάνονται 20 σταγόνες σε 100-150 ml νερό, 2-3 φορές την ημέρα σε οξέα συμπτώματα ή μία φορά την ημέρα για πρόληψη. 

• Κάψουλεςκαι δισκία - συνήθως περιέχουν από 36 έως 72 mg προανθοκυανιδινών. Η ακριβής δόση πρέπει να ακολουθείται σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή. 

• Τσάι - 1-2 φλιτζάνια την ημέρα.

Πώς να επιλέξετε ποιοτικό προϊόν (χυμό, συμπλήρωμα, αποξηραμένους καρπούς)

Κατά την επιλογή προϊόντων με κράνμπερι, είναι σημαντικό να δίνεται προσοχή στην ποιότητά τους, τη σύνθεση και τον τρόπο παραγωγής. Τα έτοιμα ροφήματα όπως χυμοί και σιρόπια είναι συνηθισμένα, αλλά για να είναι ωφέλιμα, πρέπει να είναι χωρίς ζάχαρη ή με ελάχιστα γλυκαντικά. Το βάμμα, ως μία από τις πιο συμπυκνωμένες μορφές, πρέπει να παράγεται χωρίς τεχνητά πρόσθετα, ενώ είναι σημαντικό να ελέγχεται η περιεκτικότητα σε αλκοόλη και η συγκέντρωση των δραστικών ουσιών. Όταν πρόκειται για συμπλήρωμα διατροφής ή αποξηραμένους καρπούς, να επιλέγετε προϊόντα με τυποποιημένη σύνθεση - χωρίς περιττά γλυκαντικά, συντηρητικά ή χρωστικές. 

Αποθήκευση και διατήρηση των ωφέλιμων ιδιοτήτων

Οι φρέσκοι καρποί κράνμπερι διατηρούνται στο ψυγείο έως 2-3 εβδομάδες, ενώ αν καταψυχθούν, διατηρούν την ποιότητά τους έως και έναν χρόνο. Ο χυμός μπορεί να είναι είτε βιομηχανικής παραγωγής είτε σπιτικός. Μετά το άνοιγμα ή την παρασκευή, πρέπει να φυλάσσεται στο ψυγείο και να καταναλώνεται εντός 3-5 ημερών. Λόγω της περιεκτικότητας σε αιθανόλη, το βάμμα έχει μεγάλη διάρκεια ζωής - συνήθως μεταξύ 2-3 ετών. Συνιστάται να φυλάσσεται σε δροσερό μέρος, μακριά από απευθείας φως. Οι κάψουλες και τα δισκία διατηρούνται 1-2 χρόνια, ανάλογα με τον κατασκευαστή, και πρέπει επίσης να φυλάσσονται μακριά από υγρασία και θερμότητα. Οι αποξηραμένοι καρποί πρέπει να φυλάσσονται σε καλά κλειστό δοχείο. Αν διατηρηθούν σε ξηρό και σκοτεινό μέρος, μπορούν να κρατήσουν 6-12 μήνες. 

Υπερβολική κατανάλωση

Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων κράνμπερι ή προϊόντων του (συμπεριλαμβανομένων των πιο συμπυκνωμένων μορφών) μπορεί να προκαλέσει στομαχική δυσφορία, διάρροια ή σχηματισμό νεφρόλιθων. Τα κράνμπερι περιέχουν οξαλικά, τα οποία σε υπερβολική πρόσληψη μπορούν να συσσωρευτούν και να συμβάλουν σε προβλήματα των νεφρών, ιδιαίτερα σε άτομα με προδιάθεση για σχηματισμό οξαλικών λίθων ή με ιστορικό νεφρικών παθήσεων. Επιπλέον, η υψηλή οξύτητα των καρπών μπορεί να ερεθίσει το γαστρεντερικό σωλήνα, επιδεινώνοντας καταστάσεις όπως γαστρίτιδα, παλινδρόμηση ή έλκος. Σε περίπτωση εμφάνισης ανεπιθύμητων αντιδράσεων όπως πόνοι στο στομάχι, ναυτία ή αλλαγές στην ούρηση, πρέπει να ζητηθεί ιατρική συμβουλή.

Αλληλεπίδραση με φάρμακα (π.χ. αντιπηκτικά)

Υπάρχουν ενδείξεις ότι το κράνμπερι, ιδιαίτερα σε συμπυκνωμένες μορφές, μπορεί να επηρεάσει τη δράση αντιπηκτικών όπως η βαρφαρίνη και να αυξήσει πιθανώς τον κίνδυνο αιμορραγίας. Αυτό οφείλεται σε πιθανές αλληλεπιδράσεις των φλαβονοειδών και άλλων ενώσεων των καρπών με τα ένζυμα που είναι υπεύθυνα για τον μεταβολισμό των φαρμάκων. Άτομα που λαμβάνουν αντιπηκτικά ή άλλα φάρμακα που μεταβολίζονται από το ήπαρ πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλευτούν γιατρό πριν από τη συστηματική κατανάλωση κράνμπερι.

Αλλεργικές αντιδράσεις

Οι αλλεργικές αντιδράσεις στο κράνμπερι είναι σπάνιες, αλλά πιθανές, ιδιαίτερα σε άτομα με ευαισθησία σε άλλους καρπούς της οικογένειας των Ερεικοειδών (π.χ. μύρτιλα, αρώνια) ή σε σαλικυλικά - φυσικές χημικές ενώσεις που υπάρχουν στα κράνμπερι και μοιάζουν με εκείνες του ασπιρίνης. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν εξάνθημα, φαγούρα, πρήξιμο των χειλιών ή του λαιμού. Άτομα με γνωστές αλλεργίες στην ασπιρίνη ή σε άλλα φρούτα του δάσους πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά και να ξεκινούν με μικρές ποσότητες για να ελέγξουν την ανεκτικότητα του οργανισμού. Σε περίπτωση εμφάνισης οποιασδήποτε αλλεργικής αντίδρασης, η κατανάλωση κράνμπερι, ανεξαρτήτως μορφής, πρέπει να διακοπεί αμέσως και να ζητηθεί ιατρική βοήθεια.

Τοπικοί παραγωγοί και διαθεσιμότητα 

Στην Ελλάδα, το κράνμπερι μπορεί να βρεθεί τόσο σε μορφή αποξηραμένων καρπών και τσαγιών όσο και ως βάμματα και συμπληρώματα διατροφής. Αν και το μεγαλύτερο μέρος της πρώτης ύλης είναι εισαγόμενο, στην αγορά εμφανίζονται σταδιακά προϊόντα που παράγονται από Έλληνες παραγωγούς. Πιο συχνά για καθημερινή κατανάλωση προτιμώνται οι αποξηραμένοι καρποί και τα τσάγια, ενώ τα βάμματα, οι κάψουλες και τα δισκία προσφέρουν πιο ακριβή δοσολογία και υψηλότερη συγκέντρωση δραστικών ουσιών, κάτι που τα καθιστά πιο βολικά για όσους επιδιώκουν στοχευμένη πρόληψη. 

Τιμές και πού μπορούμε να το βρούμε (φαρμακεία, βιολογικά καταστήματα, ηλεκτρονικά)

Η τιμή του κράνμπερι ποικίλλει ανάλογα με τη μορφή και τον κατασκευαστή. Οι αποξηραμένοι καρποί κοστίζουν συνήθως μεταξύ 3-5 € για συσκευασία 200-250 γρ., ενώ οι πιο συμπυκνωμένες μορφές, όπως τα βάμματα και τα συμπληρώματα, κυμαίνονται μεταξύ 6-12 €. Τα προϊόντα μπορούν να βρεθούν σε φαρμακεία, καταστήματα υγιεινής διατροφής ή ηλεκτρονικά. Για άτομα που αναζητούν πιο εύκολα απορροφήσιμη φόρμουλα και ακριβή δοσολογία, κατάλληλη επιλογή είναι οι συμπυκνωμένες μορφές - για παράδειγμα, το βάμμα κράνμπερι της VitaOn, που παράγεται από το είδος Vaccinium macrocarpon, την αμερικανική ποικιλία γνωστή για την υψηλότερη περιεκτικότητα σε δραστικές ουσίες. 

Το κράνμπερι αναγνωρίζεται ως ένα από τα πιο πολύτιμα φυσικά μέσα για τη διατήρηση της υγείας. Οι βιοδραστικές του ενώσεις έχουν ευρύ φάσμα ωφελειών - υποστηρίζουν τη λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος, ενισχύουν το καρδιαγγειακό και συμβάλλουν στην άμυνα του οργανισμού έναντι φλεγμονών και κυτταρικών βλαβών. 

Αν και συχνά τίθεται το ερώτημα “Τι θεραπεύει το κράνμπερι;”, η πιο σωστή ερώτηση είναι “Σε τι βοηθά;”. Η απάντηση είναι ξεκάθαρη - στην πρόληψη και στη μακροπρόθεσμη υποστήριξη του οργανισμού. Δεν αποτελεί υποκατάστατο ιατρικής θεραπείας και γι’ αυτό είναι σημαντικό να τονιστεί ο υποστηρικτικός του ρόλος. 

Η μεγάλη ποικιλία των μορφών του - φρέσκοι καρποί, χυμός, βάμματα, συμπληρώματα διατροφής και τσάι - καθιστά το κράνμπερι εύκολο στην ένταξη στην καθημερινότητα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για πρόληψη όσο και για τη μείωση του κινδύνου επιπλοκών σε ήδη υπάρχουσες λοιμώξεις.

Η χρήση του κράνμπερι πρέπει να είναι ενημερωμένη και προσαρμοσμένη στην ατομική κατάσταση υγείας. Η συμβουλή ειδικού είναι απαραίτητη, ιδιαίτερα για άτομα με χρόνια νοσήματα ή που λαμβάνουν αντιπηκτικά, ώστε να αποφευχθούν ανεπιθύμητες αντιδράσεις. 

Ποια είναι τα κύρια οφέλη του κράνμπερι;

Η πιο γνωστή δράση του κράνμπερι στην υγεία αφορά την πρόληψη ουρολογικών προβλημάτων - βακτηριακής κυστίτιδας και επαναλαμβανόμενων λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος. Επιπλέον, έχει αντιοξειδωτική δράση, υποστηρίζει το καρδιαγγειακό σύστημα, βοηθά στην πέψη και ενισχύει το ανοσοποιητικό.

Βοηθά το κράνμπερι στην κυστίτιδα;

Ναι. Οι προανθοκυανιδίνες (PACs) εμποδίζουν την προσκόλληση της Escherichia coli (E. coli) στα τοιχώματα της ουροδόχου κύστης και μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης νέων λοιμώξεων. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το κράνμπερι δρα προληπτικά και όχι θεραπευτικά όταν η κυστίτιδα έχει ήδη εκδηλωθεί. 

Ποια είναι η προτεινόμενη ημερήσια δόση κράνμπερι;

Για προληπτικούς λόγους συνιστάται τακτική αλλά μέτρια κατανάλωση, συνήθως μία φορά ημερησίως:

• Φρέσκοι καρποί - περίπου 100 γρ.

• Μη ζαχαρούχος χυμός - 240-280 ml.

• Βάμμα - 20 σταγόνες διαλυμένες σε 100-150 ml νερό.

• Συμπληρώματα διατροφής - σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή.

• Αποξηραμένα κράνμπερι - 15-20 γρ.

Μπορεί να καταναλωθεί κατά την εγκυμοσύνη;

Ναι, αλλά είναι σημαντικό να αποφεύγονται οι συμπυκνωμένες μορφές όπως τα βάμματα και οι υψηλές δόσεις συμπληρωμάτων διατροφής. Το βάμμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πρόληψη ουρολοιμώξεων πριν από προγραμματισμένη εγκυμοσύνη ή μετά τον τοκετό, όταν ο οργανισμός αναρρώνει από ορμονικές αλλαγές. Κατά την εγκυμοσύνη, πιο κατάλληλες επιλογές είναι οι φρέσκοι καρποί, ο μη ζαχαρούχος χυμός και το τσάι, καθώς παρέχουν πιο ήπια πρόσληψη δραστικών ουσιών. Σε κάθε περίπτωση, η συμβουλή γιατρού πριν από την τακτική χρήση είναι απαραίτητη. 

Ποιοι δεν πρέπει να καταναλώνουν κράνμπερι;

Άτομα με προδιάθεση για σχηματισμό νεφρόλιθων, με αλλεργίες σε φρούτα του δάσους ή που λαμβάνουν αντιπηκτικά, πρέπει να είναι προσεκτικά και να συμβουλεύονται γιατρό. Οι γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούν συμπυκνωμένες μορφές όπως βάμματα, λόγω της περιεκτικότητας σε αιθανόλη και υψηλών δόσεων συμπληρωμάτων διατροφής, καθώς μπορεί να περιέχουν υπερβολική ποσότητα δραστικών ουσιών.

Τι είναι προτιμότερο - χυμός ή κάψουλες κράνμπερι;

Για την πρόληψη ουρολοιμώξεων, οι συμπυκνωμένες μορφές όπως οι κάψουλες, τα δισκία και τα βάμματα είναι πιο προτιμόμενες, καθώς περιέχουν τυποποιημένη ποσότητα προανθοκυανιδινών - των βασικών δραστικών ουσιών του κράνμπερι, που σχετίζονται με τη διατήρηση της υγείας του ουροποιητικού συστήματος. 

Υπάρχει διαφορά μεταξύ ελληνικού και αμερικανικού κράνμπερι;

Ναι. Το ευρωπαϊκό (ελληνικό) κράνμπερι είναι είδος που φύεται άγρια στη φύση. Είναι μικρότερο, πιο όξινο και πιο δυσεύρετο. Το αμερικανικό είναι καλλιεργημένη ποικιλία με μεγαλύτερους καρπούς και υψηλότερη περιεκτικότητα σε δραστικές ουσίες. Είναι πιο προτιμώμενο για πρόληψη και για την παραγωγή συμπυκνωμένων μορφών όπως βάμματα. 

Jepson, R.G., Williams, G., Craig, J.C., 2023. Τα κράνμπερι για την πρόληψη λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος. Cochrane Database of Systematic Reviews, Issue 4. Art. No.: CD001321. DOI: 10.1002/14651858.CD001321.pub6. Διαθέσιμο στο: https://www.cochrane.org/evidence/CD001321_cranberries-preventing-urinary-tract-infections

Istas, G., Feliciano, R.P., Weber, T., Wang, Y., Heiss, C., 2022. Η ημερήσια κατανάλωση σκόνης κράνμπερι βελτιώνει τη λειτουργία των αγγείων σε υγιείς άνδρες: τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη. Food & Function, 13(6), σσ.3225–3235. DOI: 10.1039/D2FO00080F. Διαθέσιμο στο: https://pubs.rsc.org/en/content/articlelanding/2022/fo/d2fo00080f

Taibi, A., Quideau, S., Guo, M., Sumarah, M.W., 2023. Οι πολυφαινόλες του κράνμπερι και η ρύθμιση του μικροβιώματος του εντέρου: επίδραση στην εντερική υγεία και την ανοσία. International Journal of Molecular Sciences, 24(9), 7932. DOI: 10.3390/ijms24097932. Διαθέσιμο στο: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10242055/

Nantz, M.P., Rowe, C.A., Muller, C.E., Creasy, R.A., Colee, J., Khoo, C., Percival, S.S., 2013. Η κατανάλωση πολυφαινολών κράνμπερι ενισχύει τον πολλαπλασιασμό των ανθρώπινων γδ-Τ κυττάρων και μειώνει τα συμπτώματα που σχετίζονται με το κοινό κρυολόγημα και τη γρίπη: τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη. Nutrition Journal, 12(1), σ.161. Διαθέσιμο στο: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3878739/

Johnson, J.J., Mejia, E.G., Fan, J., 2024. Ένα εκχύλισμα κράνμπερι διεγείρει την απελευθέρωση του προκολλαγόνου Ι και παρουσιάζει φωτοπροστατευτικές ιδιότητες σε ανθρώπινα δερματικά μοντέλα. Current Developments in Nutrition, 8(Supplement_1), 1045. Διαθέσιμο στο: https://cdn.nutrition.org/article/S2475-2991%2824%2900567-5/fulltext