Συχνά οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τον όρο «γρίπη» εσφαλμένα. Ισχυρίζονται ότι έχουν «γρίπη», ενώ στην πραγματικότητα πάσχουν από κοινό κρυολόγημα, που προκαλείται από έναν από τους πολλούς ιούς του κρυολογήματος.
Η γρίπη είναι επίσης ιική νόσος, αλλά εξελίσσεται σημαντικά πιο σοβαρά. Κάθε χρόνο, μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού μολύνεται, και σε ορισμένους ανθρώπους αναπτύσσονται επιπλοκές που απαιτούν νοσοκομειακή περίθαλψη.
Σε αυτό το άρθρο θα μάθετε τα πάντα για τη γρίπη: τι είναι, ποια είναι τα συμπτώματα, πώς εξαπλώνεται και ποιες είναι οι μέθοδοι θεραπείας.
Τι είναι η γρίπη
Η γρίπη είναι οξεία λοιμώδης νόσος, που προκαλείται από ιούς της οικογένειας Orthomyxoviridae. Επηρεάζει τους ιστούς της ανώτερης και κατώτερης αναπνευστικής οδού, προκαλώντας διάφορες φλεγμονώδεις διεργασίες διαφορετικής σοβαρότητας.
Η νόσος είναι εποχική και η εξάπλωσή της έχει επιδημικό χαρακτήρα, καθώς είναι πιο συνηθισμένη κατά τους χειμερινούς μήνες.
Κατά τη διάρκεια των ετών, η ανθρωπότητα έχει βιώσει αρκετές πανδημικές κρίσεις γρίπης, που έχουν κοστίσει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
Αιτίες και παράγοντες κινδύνου για τη νόσο
Η γρίπη προκαλείται από δύο κύριους ιούς της γρίπης, ενώ υπάρχει και ένας τρίτος, πιο σπάνιος και λιγότερο επικίνδυνος τύπος.
Η νόσος είναι εξαιρετικά μεταδοτική και λοιμογόνος, καθώς συνήθως κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας γρίπης, μεγάλο μέρος του πληθυσμού προσβάλλεται, ενώ η σοβαρότητα της λοίμωξης μπορεί να ποικίλει σημαντικά.
Παρ’ όλα αυτά, ορισμένοι παράγοντες αυξάνουν την πιθανότητα μόλυνσης ή ανάπτυξης επιπλοκών.
Οι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
-
Ανοσοκαταστολή: Άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, λόγω χρόνιων νοσημάτων ή λήψης φαρμάκων που καταστέλλουν την ανοσία, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης και ανάπτυξης επιπλοκών.
-
Χρόνια νοσήματα: Καταστάσεις όπως ο διαβήτης, το άσθμα, οι καρδιαγγειακές παθήσεις αυξάνουν την πιθανότητα μόλυνσης και πιο σοβαρής εξέλιξης της ιογενούς λοίμωξης.
-
Ηλικία: Τα παιδιά κάτω των 5 ετών ή οι ηλικιωμένοι άνω των 65-70 ετών είναι από τις πιο ευάλωτες ομάδες.
Η παραμονή σε κλειστούς χώρους όπως νηπιαγωγεία, σχολεία, μεγάλα γραφεία, νοσοκομεία, κινηματογράφοι, θέατρα, εμπορικά κέντρα αυξάνει επίσης τον κίνδυνο εξάπλωσης αναπνευστικών νοσημάτων και ιογενών λοιμώξεων.
Τρόποι εξάπλωσης του ιού
Ο ιός είναι εξαιρετικά μεταδοτικός (πολύ μολυσματικός) και εξαπλώνεται με διάφορους κύριους τρόπους.
Αερομεταφερόμενος τρόπος
Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ο αερομεταφερόμενος τρόπος είναι ο κύριος τρόπος εξάπλωσης του ιού.
Κατά το φτάρνισμα, το βήχα ή την ομιλία, ο μολυσμένος εκτοξεύει μικροσκοπικά σταγονίδια σάλιου που περιέχουν ιικά σωματίδια. Αυτά μπορεί να προσγειωθούν στους βλεννογόνους ή το δέρμα άλλου ανθρώπου, αυξάνοντας τον κίνδυνο λοίμωξης.
Τα ιικά σωματίδια μπορούν να παραμείνουν στον αέρα για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, ειδικά σε κλειστούς χώρους, γεγονός που διευκολύνει περαιτέρω τη μόλυνση.
Κοπρανοστοματικός τρόπος
Τα ιικά σωματίδια μπορούν να προσγειωθούν σε αντικείμενα που αγγίζει ένας άνθρωπος και να μεταφερθούν στο δέρμα ή στους βλεννογόνους του. Είναι επίσης πιθανή η μόλυνση μέσω άμεσης φυσικής επαφής με μολυσμένα άτομα μέσω αγγίγματος, χειραψίας, αγκαλιάς, φιλιού κ.λπ.
Τύποι γρίπης
Οι ιοί της γρίπης χωρίζονται κυρίως σε ιό γρίπης τύπου Α και ιό γρίπης τύπου Β, ενώ υπάρχει και ένας τρίτος τύπος - ιός γρίπης τύπου Γ.
Ουσιαστικά προκαλούν σχεδόν πανομοιότυπα συμπτώματα και κλινική εικόνα, με τη βασική διαφορά να έγκειται στη σοβαρότητα και τον κίνδυνο επιπλοκών.
Με βάση αυτά τα κριτήρια, η γρίπη Α είναι αναμφισβήτητα η πιο επικίνδυνη και έχει προκαλέσει τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων, απειλώντας την ανθρώπινη πληθυσμιακή εξαφάνιση κατά τη διάρκεια της Ισπανικής γρίπης.
Γρίπη Α
Η γρίπη Α, όπως και οι άλλοι ιοί της γρίπης, προκαλείται από ιικά στελέχη που ανήκουν στην οικογένεια Orthomyxoviridae.
Είναι επίσης ο πιο διαδεδομένος και κλινικά σημαντικός τύπος ιού γρίπης και είναι ο κύριος υπεύθυνος για τις ετήσιες εποχικές επιδημίες γρίπης και για ορισμένες πανδημίες, όπως αυτές της «Ισπανικής γρίπης» (H1N1) το 1918 και της «γρίπης των χοίρων» το 2009.
Η επιστημονική ταξινόμηση, βάσει της οποίας σχηματίζονται και τα ονόματα των στελεχών της γρίπης, βασίζεται στην παρουσία δύο κύριων πρωτεϊνών στην επιφάνεια των ιικών σωματιδίων.
Αυτές καθορίζουν τους υποτύπους του:
-
Αιμαγλουτινίνη (H): Είναι γνωστοί 18 υποτύποι αυτής της πρωτεΐνης, από τον αριθμό ένα έως τον αριθμό 18. Χάρη σε αυτήν, ο ιός προσκολλάται στους υποδοχείς των κυττάρων και στη συνέχεια διεισδύει σε αυτά.
-
Νευραμινιδάση (N): Υπάρχουν 11 υποτύποι αυτής της πρωτεΐνης, χάρη στην οποία τα νεοδημιουργημένα ιικά σωματίδια στο κύτταρο του ξενιστή αποσπώνται και εξέρχονται από αυτό.
Μέσω του συνδυασμού αυτών των πρωτεϊνών δημιουργούνται οι υποτύποι, για παράδειγμα H5N1, H1N1 και H3N2.
Η γρίπη Α επηρεάζει όχι μόνο τους ανθρώπους, αλλά και ζώα όπως πουλιά, χοίρους, άλογα και άλλα είδη, που λειτουργούν ως φυσικός ξενιστής για τον ιό. Αυτό την καθιστά ιδιαίτερα επικίνδυνη, καθώς μπορεί να υποστεί σημαντικές μεταλλάξεις, αυξάνοντας τον κίνδυνο νέων και πιο σοβαρών επιδημιών.
Συμπτώματα γρίπης Α
Η γρίπη Α είναι η πιο σοβαρή από τις τρεις ιικές λοιμώξεις. Έχει οξεία έναρξη, που ξεκινά με ρίγη και υψηλό πυρετό (άνω των 38°C), έντονη κόπωση και πόνους στο σώμα (μυαλγία, αρθραλγία).
Στη συνέχεια εμφανίζονται σημάδια φλεγμονής της ανώτερης αναπνευστικής οδού όπως βήχας, που συνήθως είναι ξηρός και αρκετά ενοχλητικός, και ρινόρροια (μύτη που τρέχει).
Ο πονοκέφαλος είναι σχεδόν πάντα συνοδός σύμπτωμα, το οποίο οφείλεται στον πυρετό και τη φλεγμονή των ιγμορείων, καθώς και στον γνωστό νευροτροπισμό του ιού.
Πιθανές επιπλοκές γρίπης Α
Σε ανθρώπους με ασθενέστερο ανοσοποιητικό σύστημα, ανεξαρτήτως των λόγων, η γρίπη Α συχνά προκαλεί επιπλοκές, που είναι πάντα σοβαρές.
Μεταξύ των πιο συχνών επιπλοκών είναι:
-
Ιογενής πνευμονία: Πρόκειται για φλεγμονή της κατώτερης αναπνευστικής οδού (πνεύμονες). Η ιογενής πνευμονία ονομάζεται διάμεση, καθώς επηρεάζει τα μεσοκυττάρια διαστήματα στο παρέγχυμα, σχηματίζοντας ινώδεις γέφυρες από συνδετικό ιστό, που εμποδίζουν την ελαστικότητα του οργάνου και δεν μπορεί να συστέλλεται και να διαστέλλεται. Οι σοβαρές διάμεσες (άτυπες) πνευμονίες μπορούν συχνά να έχουν θανατηφόρο έκβαση, λόγω της ανάπτυξης οξέος αναπνευστικού συνδρόμου.
-
Δευτερογενείς βακτηριακές λοιμώξεις: Αυτή είναι μια άλλη επιπλοκή από τη δράση του ιού, κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα εξασθενεί. Η κατάρρευση της ανοσίας δίνει τη δυνατότητα σε ευκαιριακά βακτήρια να επιτεθούν στην κατώτερη αναπνευστική οδό και να καταστρέψουν το πνευμονικό παρέγχυμα.
-
Μυοκαρδίτιδα ή εγκεφαλίτιδα: Η φλεγμονή του καρδιακού μυός (μυοκαρδίτιδα) ή η περικαρδίτιδα (φλεγμονή της μεμβράνης της καρδιάς) μπορεί να είναι αποτέλεσμα της δράσης του ιού και, αν και πιο σπάνιες από την πνευμονία, είναι επιπλοκές με σοβαρές συνέπειες. Λόγω του γνωστού νευροτροπισμού του ιού (αφινότητα προς τον νευρικό ιστό), μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη εγκεφαλίτιδας (φλεγμονή του εγκεφάλου), η οποία συνήθως δεν αφήνει μόνιμες συνέπειες για τον ασθενή.
Γρίπη Β
Αυτός ο τύπος γρίπης ανήκει στην ίδια οικογένεια ιών με τη γρίπη Α. Ωστόσο, σε αντίθεση με αυτήν, εξαπλώνεται μόνο μεταξύ ανθρώπων, γεγονός που περιορίζει σημαντικά την εξάπλωσή του και μειώνει την επιδημιολογική σημασία του ιού.
Η γρίπη Β εξελίσσεται σημαντικά πιο ήπια και είναι συνήθως υπεύθυνη για μικρές επιδημίες, κυρίως μεταξύ παιδιών και νέων ανθρώπων.
Ο ιός της γρίπης Β είναι πιο σταθερός από αυτόν της γρίπης Α, καθώς δεν υπάρχει γενετική ανταλλαγή μεταξύ των διαφορετικών στελεχών. Αυτό καθιστά τον ιό πιο σταθερό, και η μικρότερη πιθανότητα μεταλλάξεων εξηγεί γιατί δεν προκαλεί μαζικές πανδημίες.
Χωρίζεται σε δύο ξεχωριστές γενετικές γραμμές: Βικτώρια και Γιαμαγκάτα.
Συμπτώματα γρίπης Β
Τα συμπτώματα σε μεγάλο βαθμό συμπίπτουν με αυτά της γρίπης Α, αλλά είναι λιγότερο έντονα.
Χαρακτηριστικά είναι:
-
Υψηλός πυρετός
-
Βήχας
-
Πόνος στον λαιμό
-
Ρινική συμφόρηση
-
Ρινόρροια.
Πιο χαρακτηριστικό για αυτόν τον ιό είναι η διάρροια και οι κοιλιακοί πόνοι, ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά.
Πιθανές επιπλοκές
Αν και πιο σπάνια, η γρίπη Β μπορεί επίσης να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, ιδιαίτερα σε ανοσοκατεσταλμένους ανθρώπους, παιδιά και ηλικιωμένους.
Οι πιο συχνές επιπλοκές του ιού είναι βακτηριακές λοιμώξεις, που επηρεάζουν τους ιγμορείους (ιγμορίτιδα) και τους ακουστικούς πόρους (ωτίτιδα). Πιο σπάνια αναπτύσσεται ιογενής πνευμονία, η οποία έχει σημαντικά πιο ευνοϊκή έκβαση από αυτήν της γρίπης Α.
Η μυοκαρδίτιδα είναι επίσης πιθανή, αν και ο ιός δεν είναι νευροτροπικός και δεν επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα.Μια ενδιαφέρουσα αλλά σπάνια επιπλοκή της γρίπης Β είναι η ανάπτυξη του αυτοάνοσου νοσήματος σύνδρομο Guillain-Barré.
Γρίπη C
Αυτός ο εκπρόσωπος της οικογένειας είναι πιο σπάνιος λόγω της υψηλής του σταθερότητας. Δεν μεταβάλλεται και με την πάροδο του χρόνου ο ανθρώπινος πληθυσμός έχει αναπτύξει ανοσία.
Προκαλεί λοιμώξεις αποκλειστικά σε παιδιά και πολύ ηλικιωμένους, με συμπτώματα όπως ήπιος πυρετός, βήχας και ρινόρροια. Δεν προκαλεί επιπλοκές ή, αν υπάρχουν, αυτές είναι σπάνιες.
Εμβόλια κατά της γρίπης
Εμβόλια κατά της γρίπης Α και Β αναπτύσσονται ετησίως, με το πιο σημαντικό συστατικό να είναι φυσικά ο πιο λοιμογόνος και επικίνδυνος ιός της γρίπης Α. Τα εμβόλια περιλαμβάνουν τα τρέχοντα στελέχη που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή στον πληθυσμό και για να είναι αποτελεσματικά χορηγούνται κάθε χρόνο.
Τα εμβόλια δεν προστατεύουν τόσο από τη μόλυνση, αλλά μάλλον συμβάλλουν σε μια πιο ήπια πορεία της ιογενούς νόσου. Οι ειδικοί συνιστούν τα εμβόλια να χορηγούνται μόνο σε ομάδες υψηλού κινδύνου με μειωμένη ανοσία.
Προληπτικά μέτρα
Τα προληπτικά μέτρα για όλους τους ιούς περιορίζονται σε μερικές χρήσιμες πρακτικές που μειώνουν το ιικό φορτίο (την επαφή του ιού με το άτομο).
Αυτά περιλαμβάνουν μερικά βασικά βήματα:
-
Τήρηση καλής προσωπικής υγιεινής - τακτικό πλύσιμο των χεριών.
-
Διατήρηση απόστασης από τους ανθρώπους και αποφυγή υπερβολικά πολυσύχναστων χώρων με ανεπαρκή αερισμό.
-
Χρήση μάσκας.
-
Τήρηση υγιεινής διατροφής και διατήρηση της ανοσίας.
-
Λήψη ανοσοδιεγερτικών.
-
Εμβολιασμός - για τις ομάδες υψηλού κινδύνου.
Παρά τα προληπτικά μέτρα, η γρίπη Α είναι ιδιαίτερα λοιμογόνος και μεταδοτική, καθώς ακόμη και με ελάχιστο αριθμό ιικών σωματιδίων συχνά οδηγεί στην ανάπτυξη συμπτωμάτων της λοίμωξης.
Ωστόσο, η τήρηση των παραπάνω πρακτικών μπορεί να μειώσει την πιθανότητα μόλυνσης και ανάπτυξης επικίνδυνων επιπλοκών.
Διάγνωση και τεστ
Η διάγνωση μπορεί συνήθως να τεθεί εξ ολοκλήρου βάσει των κλινικών συμπτωμάτων. Συνήθως σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών ή με πρώιμα συμπτώματα κρυολογήματος, μπορεί να γίνει οικιακό τεστ γρίπης, το οποίο δείχνει αν εντοπιστούν αντιγόνα των ιών της γρίπης Α και Β.
Για πιο λεπτομερή διάγνωση, μπορεί να πραγματοποιηθεί ειδικό τεστ PCR, το οποίο καθορίζει το συγκεκριμένο στέλεχος της γρίπης.
Θεραπευτικές επιλογές
Έχουν αναπτυχθεί αντιιικά φάρμακα που καταστέλλουν ή σταματούν την αναπαραγωγή του ιού.
Υδροχλωρική ριμανταδίνη - αποτελεσματική για τη γρίπη Α και Β, ενώ είναι σημαντικό η θεραπεία να ξεκινά με τα πρώτα συμπτώματα της γρίπης.
Οσελταμιβίρη - πιο σύγχρονο φάρμακο, το οποίο, αν η θεραπεία ξεκινήσει εντός 24-48 ωρών από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, μπορεί να σταματήσει την αναπαραγωγή του ιού και να εξαλείψει όλα τα συμπτώματα της νόσου.
Και τα δύο φάρμακα μπλοκάρουν ένζυμα, τα οποία είναι σημαντικά για την «αναπαραγωγή» του ιού στο κύτταρο του ξενιστή, ενώ είναι κρίσιμη η έγκαιρη έναρξη της θεραπείας για την αποφυγή μεγάλης ιικής επιβάρυνσης και βλάβης των κυττάρων.
Η λήψη μη ειδικών φαρμάκων όπως η ισοπρινοσίνη και άλλων, που περιέχουν ανοσοσφαιρίνες και βήτα-γλυκάνες, μπορεί επίσης να έχει θετικό αποτέλεσμα, καθώς η έγκαιρη έναρξή τους μπορεί να μειώσει τη διάρκεια της ασθένειας και να προστατεύσει από επιπλοκές.
Άλλες συμβουλές από ιατρικούς ειδικούς
Οι ειδικοί συνιστούν να φροντίζετε την υγεία σας όλο το χρόνο με υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, τακτική άσκηση και επαρκή χρόνο για ύπνο και ξεκούραση.
Κατά τη διάρκεια των επικίνδυνων χειμερινών μηνών, αποφύγετε τον συνωστισμό ανθρώπων, εμφανώς άρρωστους ανθρώπους και προσπαθήστε να αερίζετε καλά τους χώρους που κατοικείτε.
Τηρείτε καλή προσωπική υγιεινή και φοράτε μάσκες, αν το συνιστούν οι υγειονομικές αρχές.
Είναι καλό να γνωρίζετε ότι η στοχευμένη ενίσχυση της αντιιικής ανοσίας κατά τους χειμερινούς μήνες με διάφορα φυτικά εκχυλίσματα και βάμματα είναι επίσης αρκετά αποτελεσματική για την πρόληψη της μόλυνσης και τη μείωση του κινδύνου επιπλοκών.
Πότε να συμβουλευτείτε γιατρό
Παρόλο που μεγάλο μέρος των μολυσμένων περνάει τη λοίμωξη στο σπίτι χωρίς να χρειάζεται ιατρική φροντίδα, είναι σημαντικό να γνωρίζετε πότε πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια ειδικού.
Είναι απαραίτητο να επισκεφθείτε τον προσωπικό σας γιατρό στις ακόλουθες περιπτώσεις:
-
Σε επίμονο υψηλό πυρετό: Πυρετός πάνω από 38,5°C για περισσότερες από τρεις ημέρες και χωρίς ανταπόκριση στα αντιπυρετικά είναι ένδειξη για αναζήτηση ιατρικής βοήθειας.
-
Δυσκολία στην αναπνοή, βάρος στο στήθος και δύσπνοια: Αυτά είναι συνήθως σημάδια ότι η λοίμωξη μπορεί να έχει κατέβει στους πνεύμονες και αποτελούν σήμα κινδύνου.
Εάν η γενική σας κατάσταση επιδεινώνεται, παρά την οικιακή θεραπεία, η διαβούλευση με ειδικό είναι επίσης απαραίτητη.
Συχνές ερωτήσεις
Πόσο διαρκεί η λοίμωξη της γρίπης;
Η γρίπη συνήθως διαρκεί από 7 έως 10 ημέρες, αλλά η κόπωση μπορεί να διαρκέσει περισσότερο.
Μπορεί το εμβόλιο να εξαλείψει πλήρως τον κίνδυνο μόλυνσης;
Το εμβόλιο μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης επιπλοκών, αλλά δεν μπορεί να εξαλείψει πλήρως τον κίνδυνο μόλυνσης.
Πώς να διακρίνουμε τη γρίπη από το κοινό κρυολόγημα;
Η γρίπη έχει οξεία έναρξη με πολύ υψηλό πυρετό και έντονη κόπωση, ενώ το κρυολόγημα εξελίσσεται πιο αργά και με πολύ πιο ήπια συμπτώματα.
Αφήστε σχόλιο