Μεγάλο μέρος του ανθρώπινου πληθυσμού βασίζεται στην κατανάλωση σιταριού και σιτηρών καλλιεργειών, από τα οποία παράγεται αλεύρι και πολλά μαγειρικά προϊόντα. Το ψωμί αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης καθημερινότητας, από τότε που ο άνθρωπος έμαθε να επεξεργάζεται το σιτάρι και να το μετατρέπει σε νόστιμα αρτοσκευάσματα.
Η υψηλή κατανάλωση αυτών των προϊόντων ανά τους αιώνες έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη δυσανεξιών προς μια ιδιαίτερα δραστική πρωτεΐνη που βρίσκεται στα σιτηρά, δηλαδή τη γλουτένη.
Σε αυτό το άρθρο, θα σας πούμε περισσότερα για τη δυσανεξία στη γλουτένη, τα συμπτώματα και τις αλλαγές στον τρόπο ζωής που απαιτούνται όταν διαπιστώνεται δυσανεξία στην πρωτεΐνη του σιταριού.
Τι είναι η γλουτένη
Η γλουτένη είναι γενικός όρος για δύο κύριες πρωτεΐνες - γλιαδίνη και γλουτενίνη.
Η γλουτένη είναι η κύρια πρωτεΐνη του σιταριού και των σιτηρών και γι' αυτό περιέχεται σε μεγάλες ποσότητες στο αλεύρι. Παρέχει την ελαστικότητά του και δίνει τη δυνατότητα στους μάγειρες να παρασκευάζουν νόστιμα και ποικίλα αρτοσκευάσματα.
Αυτή η πρωτεΐνη είναι εξαιρετικά βιολογικά δραστική και, δυστυχώς, σε πολλούς ανθρώπους μπορεί να οδηγήσει σε τροφικές αλλεργίες ή δυσανεξία - αδυναμία του σώματος να την επεξεργαστεί επαρκώς. Σε ορισμένους μπορεί ακόμη να οδηγήσει σε αυτοάνοσο νόσημα, που ονομάζεται γλουτενοπάθεια.
Τι είναι η δυσανεξία στη γλουτένη
Η δυσανεξία στη γλουτένη είναι όρος συνώνυμος με τη γλουτενική ανεπάρκεια (όπως και στην περίπτωση της δυσανεξίας στη λακτόζη). Η κατάσταση είναι γνωστή και ως μη κοιλιοκακική ευαισθησία στη γλουτένη και εκδηλώνεται όταν το σώμα αντιμετωπίζει δυσκολίες στην επεξεργασία της γλουτένης.
Σε αντίθεση με την κοιλιοκάκη ή τη γλουτενοπάθεια, που είναι αυτοάνοσο νόσημα, στη δυσανεξία στη γλουτένη δεν παρατηρείται βλάβη στα λεπτά έντερα. Παρόλα αυτά, η κατάσταση συνδέεται με την εμφάνιση αρκετά δυσάρεστων συμπτωμάτων, αλλά ευτυχώς δεν αναπτύσσονται δομικές παθολογικές αλλαγές στον εντερικό βλεννογόνο.
Πώς να αναγνωρίσετε τα συμπτώματα
Τα συμπτώματα της δυσανεξίας στη γλουτένη μπορεί να είναι ποικίλα και να διαφέρουν σημαντικά από άτομο σε άτομο. Συχνότερα, είναι συνδυασμός γαστρεντερικών παραπόνων και άλλων ενοχλήσεων.
Τα άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη μπορεί να εμφανίσουν:
- Αίσθημα δυσφορίας
- Πόνοι στην κοιλιά
- Φούσκωμα
- Εύκολη κόπωση
- Χαμηλή ενέργεια
- Πτώση της ανοσίας.
Τα κύρια παράπονα, που είναι χαρακτηριστικά για κάθε άτομο που πάσχει από γλουτενική ανεπάρκεια, είναι πόνοι στην κοιλιά, φούσκωμα των εντέρων, αέρια και προβλήματα με την αφόδευση - εναλλαγή δυσκοιλιότητας με διάρροια.
Εκτός από αυτά, τα προσβεβλημένα άτομα συχνά παραπονιούνται για συνεχή κόπωση και αδυναμία, χωρίς να υπάρχει προφανής λόγος που να τα συνδέει, κάτι που συχνά οδηγεί σε σοβαρές αρνητικές συνέπειες στον τρόπο ζωής τους.
Συχνά, οι ασθενείς παραπονιούνται για πονους στις αρθρώσεις (αρθραλγία) και στους μυς (μυαλγία), που οφείλονται σε φλεγμονώδεις αλλαγές στον οργανισμό, ως αποτέλεσμα των τοξινών και των ελεύθερων ριζών.
Τα συμπτώματα της δυσανεξίας στη γλουτένη δεν είναι ειδικά και μπορούν να εμφανιστούν σε πολλές άλλες τροφικές δυσανεξίες και όχι μόνο. Μεταξύ των συμπτωμάτων της κατάστασης περιλαμβάνονται πονοκέφαλος και ημικρανία, καθώς και διάφορα είδη δερματικών εξανθημάτων και δερματοπαθειών.
Η εμφάνιση δερματικών ερεθισμών και ερυθρότητας μπορεί να υποδηλώνει αντίδραση του οργανισμού κατά της γλουτένης, ιδιαίτερα αν παρατηρείται αμέσως μετά την κατανάλωση τροφίμων που την περιέχουν.
Παράγοντες κινδύνου, αίτια και διάγνωση
Η δυσανεξία στη γλουτένη έχει κληρονομικό χαρακτήρα και γενετική προδιάθεση. Άτομα με οικογενειακό ιστορικό τροφικών δυσανεξιών γενικά, καθώς και αυτοάνοσων νοσημάτων, έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης γλουτενικής ανεπάρκειας.
Ομάδες κινδύνου, μεταξύ των οποίων μπορεί συχνότερα να διαπιστωθεί δυσανεξία στη γλουτένη, είναι τα άτομα που πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα, διαβήτη τύπου 1 και νόσο του Χασιμότο.
Οι συχνές εντερικές λοιμώξεις και η κακή διατροφή είναι ένας άλλος παράγοντας κινδύνου που συμβάλλει στην υψηλότερη συχνότητα δυσανεξίας στη γλουτένη, καθώς ο μηχανισμός θεωρείται ότι είναι η διαταραγμένη εντερική χλωρίδα.
Η διάγνωση της κατάστασης περιλαμβάνει την αποκλεισμό της κοιλιοκάκης και τη διενέργεια δερματικών-αλεργικών τεστ, καθώς στην πράξη η κατάσταση αποτελεί αλλεργία στη γλουτένη. Παρόλο που μέχρι στιγμής η ιατρική δεν διαθέτει συγκεκριμένο τεστ για την ευαισθησία στη γλουτένη, οι πρακτικές της δίαιτας αποκλεισμού υπό την επίβλεψη ειδικού μπορεί να βοηθήσουν στην επιβεβαίωση της διάγνωσης.
Υπάρχει θεραπεία για τη δυσανεξία στη γλουτένη
Η δυσανεξία στη γλουτένη δεν αποτελεί νόσο ή νοσολογική οντότητα από μόνη της. Γι' αυτόν τον λόγο δεν μπορεί να γίνει λόγος για θεραπεία με την άμεση έννοια της λέξης.
Παρόλα αυτά, η κατάσταση προκαλεί σημαντική δυσφορία και επιδείνωση της ποιότητας ζωής. Επομένως, είναι σημαντικό τα συμπτώματα να διαχειρίζονται σωστά. Ο ευκολότερος τρόπος για αυτό είναι η αποφυγή τροφίμων που περιέχουν γλουτένη.
Στην αγορά υπάρχουν κάθε είδους υποκατάστατα ψωμιού και ζυμαρικών, που δεν περιέχουν γλουτένη και διατηρούν τις γευστικές τους ιδιότητες.
Το καλό με τη δυσανεξία στη γλουτένη είναι ότι, σε αντίθεση με τη γλουτενοπάθεια, μικρές ποσότητες γλουτένης που λαμβάνονται μέσω της τροφής δεν οδηγούν σε σοβαρές διαταραχές στην υγεία και αλλαγές στα έντερα.
Η υγιεινή διατροφή και η λήψη ποιοτικών προβιοτικών μπορεί να βελτιώσει την ικανότητα του οργανισμού να αντιμετωπίζει την πρωτεΐνη του σιταριού, και γι' αυτό τα άτομα που επηρεάζονται από την κατάσταση μπορούν κατά καιρούς να επιτρέψουν στον εαυτό τους να απολαμβάνει ζυμαρικά, σε μικρές ποσότητες.
Πιθανές επιπλοκές
Σε σποραδική επιδείνωση της κατάστασης - δηλαδή μετά από διαιτητικά λάθη και κατανάλωση "απαγορευμένων" τροφίμων, δεν είναι δυνατόν να προκύψουν σοβαρά προβλήματα υγείας.
Ωστόσο, η τακτική παραβίαση και η κατανάλωση γλουτένης, και μάλιστα σε σημαντική ποσότητα αυτής της προβληματικής πρωτεΐνης, μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση δυσάρεστων συμπτωμάτων. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αγνοούμε την έλλειψη ενέργειας, την κούραση ή την πτώση της ανοσίας, για τα οποία έγινε λόγος παραπάνω στο άρθρο.
Με λανθασμένη διατροφή, η τακτική κατανάλωση γλουτένης οδηγεί σε εμφάνιση χρονικής διάρροιας και γρήγορη αποβολή της προσλαμβανόμενης τροφής με τα κόπρανα. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να αναπτυχθούν δυσάρεστες διατροφικές ελλείψεις, κυρίως μακρο- και μικροστοιχείων και βιταμινών.
Το σίδηρο συχνά απορροφάται ελαττωματικά σε άτομα που πάσχουν από τροφικές δυσανεξίες, και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία (μικροκυτταραιμία) - με αυτήν μπορούμε να εξηγήσουμε την έλλειψη ενέργειας και τη συνεχή κούραση.
Το ασβέστιο είναι σημαντικό στοιχείο για τον οργανισμό, υπεύθυνο για τη διατήρηση του σκελετού, των δοντιών και του μυϊκού τόνου, και σε μη ελεγχόμενη δυσανεξία στη γλουτένη, η απορρόφησή του μπορεί να είναι σημαντικά μειωμένη.
Οι τροφές με γλουτένη (σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι) είναι καλή πηγή βιταμινών της ομάδας Β και φυλλικού οξέος, και ο περιορισμός τους μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη αυτών των βιταμινών.
Παρόλα αυτά, μέσω της τήρησης ποικίλης διατροφής, αυτό μπορεί εύκολα να αντισταθμιστεί.
Η λήψη διατροφικών συμπληρωμάτων και βιταμινών σε αυτήν την περίπτωση είναι επίσης μια κατάλληλη λύση και πρόληψη για την εμφάνιση διατροφικών ελλείψεων.
Πότε να επισκεφθείτε γιατρό
Σε περίπτωση υποψίας για δυσανεξία στη γλουτένη, είναι καλό από την αρχή μόνοι μας να πραγματοποιήσουμε μια δίαιτα αποκλεισμού, εξοικειωνόμενοι με κατάλληλα υποκατάστατα των σιτηρών καλλιεργειών, καθώς και αποκτώντας πιο λεπτομερείς γνώσεις σχετικά με το ποια από αυτά πρέπει να αποφεύγουμε.
Αν μετά τον αποκλεισμό τους, τα συμπτώματα συνεχίζονται - τότε αυτό είναι σήμα για να επισκεφθούμε έναν ειδικό, ο οποίος θα μας βοηθήσει στη διάγνωση.
Απαραίτητες αλλαγές στον τρόπο ζωής
Οι απαραίτητες αλλαγές στον τρόπο ζωής, που αφορούν συγκεκριμένα τη δυσανεξία στη γλουτένη, περιορίζονται αποκλειστικά και μόνο στον περιορισμό της γλουτένης (κατά προτίμηση την πλήρη απομάκρυνσή της) από τη διατροφή.
Από μόνο του, αυτό θα μας κάνει να ξεχάσουμε την κατάστασή μας, καθώς αν πρόκειται για δυσανεξία στη γλουτένη - η απομάκρυνση αυτής της πρωτεΐνης και των τροφίμων που την περιέχουν από τη ζωή μας, θα εξαλείψει όλα τα συμπτώματα.
Συχνές ερωτήσεις
Είναι επικίνδυνη η δυσανεξία στη γλουτένη;
Όχι, εάν τηρούνται οι απαραίτητοι περιορισμοί, η κατάσταση δεν θα οδηγήσει σε κανένα σύμπτωμα ή προβλήματα υγείας.
Μπορεί να θεραπευθεί η δυσανεξία στη γλουτένη;
Όχι, δεν υπάρχουν στοιχεία ότι κάποιος με ανεπτυγμένη δυσανεξία στη γλουτένη μπορεί ξαφνικά να αρχίσει να την επεξεργάζεται κανονικά.
Ποια είναι τα συμπτώματα της κατάστασης;
Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν φούσκωμα της κοιλιάς, πόνους, διάρροια, δυσκοιλιότητα, καθώς και άλλα, που δεν σχετίζονται με το πεπτικό σύστημα - δερματικές φλεγμονές, εξανθήματα, ημικρανία, αναιμία και άλλα.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της κοιλιοκάκης και της δυσανεξίας στη γλουτένη;
Η κοιλιοκάκη είναι αυτοάνοσο νόσημα, στο οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στον εντερικό βλεννογόνο κατά την κατανάλωση γλουτένης, οδηγώντας σε σοβαρές μορφολογικές, δομικές και λειτουργικές αλλαγές στα έντερα. Στη δυσανεξία στη γλουτένη, το σώμα αντιμετωπίζει δυσκολίες στην πέψη αυτής της πρωτεΐνης, με αποτέλεσμα πόνους στην κοιλιά, διάρροια και άλλα, χωρίς να διαταράσσεται η δομή και η λειτουργία του βλεννογόνου του λεπτού εντέρου.
Αφήστε σχόλιο