Πώς επηρεάζει το πράσινο τσάι την αρτηριακή πίεση;

Πλήθος κλινικών και επιδημιολογικών ερευνών εξετάζουν τη σχέση μεταξύ κατανάλωσης πράσινου τσαγιού και επιπέδων αρτηριακής πίεσης. Αν και τα αποτελέσματα δεν είναι απολύτως ομόφωνα, τα συνολικά δεδομένα από συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις δείχνουν ότι η τακτική κατανάλωση πράσινου τσαγιού μπορεί να έχει μέτρια υποτασική δράση, ιδιαίτερα σε άτομα με ήπια έως μέτρια υπέρταση.

Σύμφωνα με μετα-ανάλυση 13 τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών, δημοσιευμένη στο British Journal of Nutrition (2014*), η καθημερινή κατανάλωση πράσινου τσαγιού για τουλάχιστον 12 εβδομάδες σχετίζεται με μέση μείωση της συστολικής πίεσης κατά περίπου 2–3 mmHg και της διαστολικής κατά 1–2 mmHg. Παρόμοια αποτελέσματα αναφέρθηκαν και σε άλλες ανασκοπήσεις, συμπεριλαμβανομένης της Cochrane Database of Systematic Reviews, όπου τονίζεται ότι το αποτέλεσμα είναι πιο έντονο σε συμμετέχοντες με αυξημένη αρτηριακή πίεση στην έναρξη των μελετών.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το πράσινο τσάι δεν μπορεί να θεωρηθεί ως κύριο μέσο αντιμετώπισης της υπέρτασης, αλλά μάλλον ως συμπλήρωμα σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής και την ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή. Οι πιθανές του ωφέλειες συνδέονται με μακροχρόνια κατανάλωση και εκδηλώνονται πιο έντονα στο πλαίσιο μιας συνολικής διατροφικής και συμπεριφορικής προσέγγισης που στοχεύει στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης.

Οι βασικές βιολογικά ενεργές ουσίες στο πράσινο τσάι που ενδέχεται να επηρεάζουν την αρτηριακή πίεση είναι οι κατεχίνες, η L-θεανίνη, καθώς και τα φθορίδια, το κάλιο και μέτριες ποσότητες καφεΐνης. Αυτά τα συστατικά αλληλεπιδρούν με διάφορα φυσιολογικά συστήματα, επηρεάζοντας τον αγγειακό τόνο, τη λειτουργία του ενδοθηλίου, τις φλεγμονώδεις διεργασίες και την αντιοξειδωτική κατάσταση του οργανισμού.

Κατεχίνες (ιδίως επιγαλλοκατεχίνη-3-γαλλική – EGCG)

Οι κατεχίνες είναι πολυφαινολικές ενώσεις με αποδεδειγμένες αντιοξειδωτικές, αγγειοδιασταλτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Η EGCG, η πιο δραστική από αυτές, βελτιώνει τη λειτουργία του ενδοθηλίου αυξάνοντας τη βιοδιαθεσιμότητα του μονοξειδίου του αζώτου (NO) – βασικού μεσολαβητή στη διαστολή των αιμοφόρων αγγείων. Αυτό οδηγεί σε μείωση της περιφερικής αγγειακής αντίστασης και, κατά συνέπεια, της αρτηριακής πίεσης.

L-θεανίνη

Το αμινοξύ L-θεανίνη, χαρακτηριστικό του τσαγιού, παρουσιάζει ηρεμιστική και αγχολυτική δράση μέσω ρύθμισης των επιπέδων σεροτονίνης, ντοπαμίνης και GABA. Βελτιώνοντας τη νευρική ρύθμιση και μειώνοντας τα επίπεδα στρες, η L-θεανίνη μπορεί έμμεσα να συμβάλλει στη σταθεροποίηση της αρτηριακής πίεσης, ιδίως σε ασθενείς με υπέρταση που σχετίζεται με άγχος ή στρες.

Κάλιο

Το πράσινο τσάι περιέχει κάλιο – ένα μέταλλο που βοηθά στη ρύθμιση της ισορροπίας νατρίου στον οργανισμό και έχει φυσική διουρητική δράση. Με την προώθηση της αποβολής νατρίου και νερού, το κάλιο μπορεί να μειώσει τον όγκο του κυκλοφορούντος αίματος και κατά συνέπεια την αρτηριακή πίεση.

Καφεΐνη (σε χαμηλές έως μέτριες δόσεις)

Αν και η καφεΐνη συνδέεται παραδοσιακά με βραχυπρόθεσμη αύξηση της αρτηριακής πίεσης, η περιεκτικότητά της στο πράσινο τσάι είναι σημαντικά χαμηλότερη σε σχέση με τον καφέ. Σε χρόνια και μέτρια κατανάλωση, η καφεΐνη μπορεί ακόμη και να αυξήσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και να βελτιώσει μεταβολικές παραμέτρους, επηρεάζοντας θετικά τη λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος.

Ο μηχανισμός με τον οποίο το πράσινο τσάι επηρεάζει την αρτηριακή πίεση είναι πολυπαραγοντικός και περιλαμβάνει ταυτόχρονα ενδοθηλιακή ρύθμιση, αντιοξειδωτική προστασία, αντιφλεγμονώδη δράση καθώς και ρύθμιση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Στη βάση αυτών των επιδράσεων βρίσκεται η συνεργιστική δράση των κατεχινών, της L-θεανίνης και άλλων φυτοχημικών ουσιών που επιδρούν σε βασικές φυσιολογικές διεργασίες.

Βελτίωση της ενδοθηλιακής λειτουργίας

Το ενδοθήλιο – η εσωτερική επένδυση των αιμοφόρων αγγείων – παίζει καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση της παραγωγής μονοξειδίου του αζώτου (NO). Η EGCG και άλλες κατεχίνες διεγείρουν τη σύνθεση του NO μέσω ενεργοποίησης της ενδοθηλιακής συνθάσης NO (eNOS). Η αυξημένη παραγωγή NO οδηγεί σε αγγειοδιαστολή, μείωση της περιφερικής αντίστασης και, κατά συνέπεια, μείωση της αρτηριακής πίεσης.

Αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδης δράση

Ο χρόνιος οξειδωτικός στρες και η χαμηλού βαθμού φλεγμονή συνδέονται με την ανάπτυξη και εξέλιξη της υπέρτασης. Οι κατεχίνες του πράσινου τσαγιού εξουδετερώνουν τις αντιδραστικές μορφές οξυγόνου (ROS) και καταστέλλουν προφλεγμονώδεις μεσολαβητές όπως οι TNF-α και IL-6, συμβάλλοντας έτσι σε καλύτερο αγγειακό τόνο και χαμηλότερο κίνδυνο ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας.

Ρύθμιση της συμπαθητικής νευρικής δραστηριότητας

Η L-θεανίνη και οι μέτριες ποσότητες καφεΐνης στο πράσινο τσάι επιδρούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα, βελτιώνοντας την ισορροπία μεταξύ συμπαθητικής και παρασυμπαθητικής δραστηριότητας. Το αποτέλεσμα είναι μείωση της καρδιακής συχνότητας και της αρτηριακής πίεσης, ιδιαίτερα σε άτομα με υψηλή ευαισθησία στο στρες.

Μεταβολική επίδραση

Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η τακτική κατανάλωση πράσινου τσαγιού μπορεί να βελτιώσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, το λιπιδαιμικό προφίλ και τη σύσταση του σώματος, γεγονός που έχει δευτερογενή επίδραση στην αρτηριακή πίεση, ειδικά σε περιπτώσεις μεταβολικού συνδρόμου. Ο συνδυασμένος μηχανισμός δράσης του πράσινου τσαγιού, που περιλαμβάνει την αρχική ρύθμιση της LDL-χοληστερόλης και τη μείωση της οξείδωσής της από ελεύθερες ρίζες, οδηγεί σε μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης αθηροσκλήρωσης και εναπόθεσης πλακών στα τοιχώματα των αγγείων, διατηρώντας για περισσότερο χρόνο την ελαστικότητά τους.

Η σωστή κατανάλωση πράσινου τσαγιού είναι ζωτικής σημασίας για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα στην αρτηριακή πίεση χωρίς κίνδυνο παρενεργειών. Αν και το πράσινο τσάι θεωρείται φυσικό προϊόν, τα ενεργά του συστατικά έχουν πραγματική φαρμακολογική δράση, επομένως συνιστάται ένας μετρημένος και σταθερός τρόπος λήψης.

Προτεινόμενη δόση και συχνότητα

Οι περισσότερες μελέτες με θετικά αποτελέσματα χρησιμοποιούν 2 έως 3 φλιτζάνια ημερησίως (περίπου 400–600 ml συνολικά), παρασκευασμένα από 1–2 γραμμάρια ξηρών φύλλων ανά φλιτζάνι. Αυτή η ποσότητα παρέχει επαρκές επίπεδο κατεχινών και L-θεανίνης χωρίς να προκαλεί υπερβολική πρόσληψη καφεΐνης ή γαστρεντερική ενόχληση.

• Βέλτιστη ώρα κατανάλωσης: μεταξύ των γευμάτων ή 30–60 λεπτά μετά το φαγητό.
  

• Αποφύγετε την κατανάλωση το βράδυ, καθώς ακόμη και οι χαμηλές ποσότητες καφεΐνης μπορούν να επηρεάσουν τον ύπνο σε ευαίσθητα άτομα.
  

Πώς να το παρασκευάσετε σωστά

Είναι σημαντικό η έγχυση να γίνεται με νερό θερμοκρασίας περίπου 70–80°C (όχι βραστό), και να αφήνεται να εκχυλιστεί 2 έως 3 λεπτά. Με μεγαλύτερο χρόνο εκχύλισης ή πολύ ζεστό νερό αυξάνεται η εξαγωγή καφεΐνης και τανινών, κάτι που μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες επιδράσεις.

Συνδυασμοί και φόρμουλες

• Τυποποιημένο εκχύλισμα - στην αγορά μπορείτε να βρείτε υψηλής ποιότητας ξηρά εκχυλίσματα πράσινου τσαγιού – για όσους δεν τους αρέσει η γεύση του ροφήματος ή απλώς προτιμούν την ευκολία μιας κάψουλας αντί να ετοιμάζουν τσάι.

• Με μέντα ή μελισσόχορτο – για επιπρόσθετη καταπραϋντική και αγγειοδιασταλτική δράση.

• Με φέτα λεμονιού – βελτιώνει την απορρόφηση των κατεχινών και αναζωογονεί τη γεύση.

• Με τζίντζερ– ενισχύει την αντιφλεγμονώδη και αγγειοδιασταλτική δράση.

• Αποφύγετε την προσθήκη γάλακτος, καθώς οι πρωτεΐνες του μπορεί να μειώσουν την απορρόφηση των αντιοξειδωτικών.

Διάρκεια λήψης

Για να επιτευχθεί μετρήσιμο αποτέλεσμα στην αρτηριακή πίεση, το πράσινο τσάι πρέπει να καταναλώνεται τακτικά για τουλάχιστον 8 έως 12 εβδομάδες, σύμφωνα με τα δεδομένα των κλινικών μελετών. Το αποτέλεσμα δεν είναι άμεσο, αλλά αθροιστικό, και σχετίζεται με τη μακροχρόνια βελτίωση της ενδοθηλιακής λειτουργίας και τη μείωση του οξειδωτικού στρες.

Πότε πρέπει να είμαστε προσεκτικοί:

• Σε άτομα που λαμβάνουν φάρμακα για την αρτηριακή πίεση ή αντιπηκτικά, η κατανάλωση πράσινου τσαγιού πρέπει να γίνεται με προσοχή ώστε να μην αλληλεπιδρά με τα φάρμακα.
  

• Υψηλές δόσεις κατεχινών μπορεί να επιβαρύνουν το ήπαρ σε προδιατεθειμένα άτομα – ειδικά όταν λαμβάνονται υπό μορφή εκχυλισμάτων.

Όχι. Το πράσινο τσάι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο της συμβατικής θεραπείας για την υπέρταση, ειδικά σε ασθενείς με ήδη διαγνωσμένη υπέρταση ή αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Αν και διαθέτει ωφέλιμες ιδιότητες – όπως αντιοξειδωτική, αγγειοδιασταλτική και αντιφλεγμονώδη δράση – η επίδρασή του είναι μέτρια και υποστηρικτική, όχι θεραπευτική με την κλασική έννοια.

Ως συμπλήρωμα σε σωστό διατροφικό πρόγραμμα και φυσική δραστηριότητα, καθώς και στην καθορισμένη αγωγή από ειδικό, το πράσινο τσάι μπορεί να ενισχύσει τα αποτελέσματα της φαρμακευτικής θεραπείας και να βελτιώσει τη λειτουργία των αγγείων. Ωστόσο, από μόνο του δεν είναι επαρκές όταν οι τιμές της πίεσης υπερβαίνουν τα διαγνωστικά όρια (≥140/90 mmHg).

Βοηθά το πράσινο τσάι στην υψηλή αρτηριακή πίεση;

Ναι, υπάρχουν στοιχεία από πολυάριθμες μελέτες ότι η κατανάλωσή του μπορεί να είναι αποτελεσματική στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, με αποτέλεσμα αθροιστικό. Ωστόσο, δεν μπορεί να συγκριθεί με την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων που προορίζονται για αυτόν τον σκοπό.

Μπορεί να βασιστεί κανείς στο πράσινο τσάι για την υπέρταση;

Όχι, αν και πράγματι συμβάλλει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη συμβατική αγωγή, ειδικά σε περιπτώσεις κλινικά σημαντικής υπέρτασης πάνω από 140/90 mmHg.

Βοηθά το πράσινο τσάι στη μείωση της χοληστερόλης;

Ναι, η κατανάλωση πράσινου τσαγιού μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της κακής χοληστερόλης και να προστατεύσει από την ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης.

Πηγές:

https://www.cambridge.org/core/journals/british-journal-of-nutrition/article/effects-of-tea-intake-on-blood-pressure-a-metaanalysis-of-randomised-controlled-trials/AD10B8AF38E3184FCFDDC9778F833835

https://www.mundocupacional.com/descargas/Art%C3%ADculos%20MTC/The%20effect%20of%20green%20tea%20on%20blood%20pressure%20and%20lipid%20profile.pdf